Bugüne kadar korona virüslerin sadece solunum yoluyla veya solunum yolları salgılarıyla kirlenmiş yüzeylere temasla bulaştığı biliniyordu.
Virüsün bağlandığı ACE-2 reseptörlerinin akciğerlerdeki alveol hücreleri dışında mide-bağırsak ve böbrek hücreleri yüzeyinde de bulundukları anlaşıldığından dışkı ve idrar vasıtasıyla bulaşma da mümkün görünüyor (1).
Aşı geliştirilmesi için umut veren bilgiler
Dünya Sağlık Teşkilatı (WHO), 1.5 seneden önce korona virüslere karşı uygulanabilir bir aşının geliştirilmesinin mümkün olmayacağını açıklamıştı.
Virüsün insan reseptörüne bağlanan kısmının “açıkta ve erişilebilir” olması aşı geliştirilmesinde umut veriyor.
Viral genom oldukça stabildir, yani değişmezdir. Bu bir epidemi sırasında virüsün genetik yapısının çok fazla değişmeyeceği anlamına gelir. Salgın başlangıcında geliştirilen aşı salgın sonunda da etkili olacaktır (1).
Ben tüm dünyada yaygın olarak bir aşı geliştirilene kadar salgının çoktan hafifleyeceğini ve hatta tamamen de ortadan kalkabileceğini bekliyorum.
Epidemiyolojik hususiyetler
Bir salgının ağırlığı, virüs bulaşmış olan bir kişinin bunu enfeksiyona duyarlı bir toplumda herhangi bir müdahale olmadan kaç kişiye bulaştıracağını gösteren R değeri ile gösterilir. (R= reproductive number)
Bu sayının 1’ den büyük olması virüs bulaşan kişilerin sayısının artacağını, 1’ den küçük olması ise salgının yavaşlayacağını gösterir.
WHO, Covid-19 için R’ ı 1.4-2.5 arasında bildirmiş olmakla beraber Journal of Travel Medicine’ de yayınlanan araştırmada R1.4-6.49 arasında olup ortalama olarak 3.8’ dir ve WHO’ nun değerlerinden çok yüksektir (2).
2003’ deki SARS için R 2 ile 5 arası idi ve buna göre de bir kişi virüsü ortalama 3 kişiye bulaştırıyordu (3).
Atak hızı yüksek
Atak hızı, hastalığın belirli bir aşamasında, enfekte olmuş bir kişinin başka bir kişiyi hastalığın aynı aşamasına kadar enfekte etmesi için geçen süredir.
Bu, hastalığın ne kadar hızla yayıldığını gösterir. Bundan da enfekte bir kişinin temas ettiği bilinen kişileri hastalığı başkalarına bulaştırmamaları için ne kadar süre karantinaya alınmaları gerektiği belirlenir.
Atak hızının Covid-19 için SARS’ a göre çok daha yüksek olduğu bildirilmektedir ki bu yeni korona virüsün SARS’ tan daha hızlı yayıldığı anlamına gelir.
Virüs alanların hastalık belirtileri ortaya çıkmadan burun ve boğazlarında fazla miktarda virüs olduğu ve bunu başkalarına bulaştırabilecekleri gösterilmiştir (4).
Bu durum hasta kişilerle temaslıların takip ve karantinalarını imkânsız kılmaktadır.
SARS-2’ nin sadece halk sağlığı tedbirleri ile durdurulması mümkün görünmüyor. Antiviral, antikor tedavileri ve aşıya da ihtiyaç vardır ama elde de bunların hiçbiri mevcut değildir.
Bu salgında dünya erişkin nüfusunun yüzde 40 ila 70’ in enfekte olacakları tahmin ediliyor ama enfekte olmak demek hasta olmak değildir.
Ölüm oranları SARS ve MERS’ den düşük
Ölüm oranı %2.3’ tür. 9 yaşından küçüklerde ölüm görülmemiştir.
70-79 yaş arası ölüm oranı %8, 80 ve üzerinde ise %14’ tür.
Hafif ve ağır vakalarda ölüm olmamıştır.
Gelelim neticeye
Koronanın gerçek ilacı ve aşısı korona hakkında tam ve doğru bilgi sahibi olmak ve şeffaflıktır.
Bu aşıyı herkese tavsiye ediyorum.