İleri derecede amfizemi olan hastalarda akciğerlerde içi hava dolu olan ama solunuma iştirak etmeyen boşluklar (kistler) vardır.Ölü boşluk solunumu (dead-space ventilation) adı verilen bu durum solunumun mekanik etkinliğini azaltır ve nefes darlığına yol açar.
Hacim azaltıcı cerrahi (lung volume reduction surgery), özellikle de akciğerlerin üst taraflı valfler denenmektedir.
2018’ de bu valflerden Zephyr isimli olana FDA tarafından ruhsat verilmiştir.
Zephyr’ in solunum fonksiyonlarını düzelttiğini, egzersiz kapasitesini ve hayat kalitesini artırdığını gösteren çalışmalar vardır.
Üretici firma, bu valfin dünya çapında 12 bin kişide denemiş olduğunu bildiriyor olsa da kendi web sayfalarında 5 randomize çalışmada 450 civarında hastada kullanıldığı anlaşılmaktadır.
Şirket, kendi valflerinde daha önce denenen valflerde rastlanan kolateral ventilasyonun endoskopi sırasında bir kateter konarak engellendiğini bildirmektedir.
Zephyr Avrupa’ da mevcuttur ve İngiltere’ de NICE tarafından da desteklenmektedir.
Gel gelelim bu valflerin sebep olduğu önemli bir risk pnömotoraks yani akciğer zarları arasında hava birikimidir.
LIBERATE çalışmasında hastaların dörtte birinden fazlasında gelişmiş ve bunlardan dördü 45 gün içinde vefat etmiştir; mortalite yüzde 3 iken kontrol grubunda sıfırdır.
Pnömotoraks oranları IMPACT ve TRANSFORM çalışmalarında sırasıyla yüzde 26 ve 29’ dur ve sadece bir ölüm görülmüştür.
Gelelim neticeye
Bu uygulama, neticede bir miktar daha rahat nefes almayı isteyen, pnömotoraks riskini göze alan amfizemli hastalara tavsiye edilebilir.
Ülkemizde de yapıldığı merkezler vardır ve müdahalenin masrafları SGK tarafından karşılanmaktadır.
Endobronşial valflerin, iyi seçilmiş hastalarda faydalı olabileceğine inanıyorum ama bunun “hastalığı bitiren mucize bir tedavi” gibi sunulmasından, “çeşitli sebeplerle” uygun olmayan hastalara uygulanmasından da ciddi bir endişe duyuyorum.
Son karar, tam ve doğru bilgilendirilen hastaların olmalıdır.
Not: Hafif rüzgâr, meltem anlamlarına gelen Zephyr ismini pazarlama açısından mükemmel buldum.