Sığırlarda Trichophytie (Kellik), deri, kıl ve tırnak gibi keratinize dokuların dermatofitler olarak adlandırılan ve başlıca epidermophyton, microsporum ve trichophyton genusuna bağlı mantar türleri tarafından invaze edilmesiyle oluşan bir hastalıktır. Bu patojen türler haricinde zaman zaman aspergillus veya candida türlerinin de hastalığa yol açtığı tespit edilmiştir.
Dermatofitler tarafından oluşturulan kıl dökülmesi, deride kepeklenme ve kabuklanma ile karakterize, ekonomik kayıplara yol açan buzağı ve genç sığırlarda daha çok rastlanan,enzootik, zoonozhastalıktır.
EtiyolojisiSığırlarda Trichophytie etkenleri pratikte genel olarakTrichophyton verrucosumasıl etken olsa daTrichophytonmentagrophytes, Trichophyton equirum, Microsporum gypseum, M. nanum ve M. canisgibi diğer patojenlerdeTrichophytonhastalığına neden olmaktadır.
Hastalık etkenleri yıllarca ahırlarda, malzemelerde aktif olarak kalabilirler. Karanlık, nemli, kapasitesinin üzerinde hayvan barındıran ahırlarda, hayvan nakillerinin yapıldığı kapalı ortamlarda bulunan hayvanlarda hastalığın görülme sıklığı fazladır. Gençlerde yaşlılara oranla, dişiler erkeklere oranda hastalığa daha sık yakalanırlar. Özellikle bağışıklık sisteminin gelişmesine paralel olarak görülme sıklığı azaltmaktadır. Hastalığın çıkışında mevsimlerde önemli rol oynamaktadır ki buna mukabil güneş ışığının az olduğu kış ve nemli havalarda daha çok rastlandığı, ilkbahar ve sonbahar aylarında da trikofitinin arttığı yazın tedaviye gerek kalmadan bile kendiliğinden iyileştiği tesbit edilmiştir.
Bulaşma enfekte hayvana ve materyallere temas yoluyla olur.Zoonozolduğu için enfeksiyon temas yolu ileinsanlarada geçmektedir. Persiste BVD ve BLAD lı buzağılarda daha şık ve şiddetli yakalnırlar. Kortizonkullanımları lezyonların şiddetini artırır.
Morbiditesi çok yüksek olabilir. İnkubasyon süresi 3-4 haftadır.
Klinik Semptomlar Lezyonlar genellikle baş bölgesindedir. En yaygın olarak göz çevresi, alın, yanak, kulak ve burun üstünde bulunurlar. Ayrıca boyun, sırt, sağrı bölgesinde de olabilir. Sağlam kıl örtüsünün yanısırakıl dökülmesiolur Lezyonlargri-beyazrenkte,asbestgörünümde veyatebeşir tozugörünümde olamakla beraber çapları yaklaşık 3 cm olan kabartılar tarzındadır Lezyonlar başlangıçta nemli iken sonraları kurudur Kıl dökülmesinin yanındakepeklenmedevardır Kaşıntı yokturama bazen akneye bağlı görülebililir Deride genellikle dairesel, asbest görünümündeki lezyonların olması ve kaşıntının olmamasıylaUyuz dan ayrılır.Sığırlarda Trichophytie kolaylıkla bulaşabildiğinden dolayı lezyonlu olan sığırların kısa süre içinde diğerlerinden ayrılmalıdır. Ahırların olumsuz koşulları giderilmelidir. Sığırların güneş varsa güneş ışığından yararlanmaları çok önemli ve hemen çıkarılmalıdır. Rasyonlar düzelmeli özellikle A vitamini ve Çinkoeklenmelidir.
Klinik olarak sağaltımı 2 şekilde yapılabilir.
Lokal Tedavi;Tentürdiyot %5 lik salisilik ait, gliserin iode, neguvon, thiabendazol, miconazole, clotrimazole içeren pomad, losyon ve solüsyonlarla yapılan bir tedavidir. Fırça yardımı ile kabuklar kaldırılır ve bu ilaçlardan biri uygulanır. Bunun yanında çiftçimizin deneyip bazen sonuç aldığıyanık yağ veya kınayakarak da tedavi olabilmektedir. Sistemik Tedavi;Çok ilerlemiş olgularda tüm vücuda yayıldığı için lokal uygulamalar çok zor olmaktadır bunun içinGrisefulvinoral olarak 10-40 mg/kg dozunda 15 süreyle ya dathiabendazol20 mg/kg dozunda 10 süre ile oral olarak verilebilir. Ama günümüzdemantar aşıları olduğu için bu uzun süreli tedaviye de gerek kalmamıştır. Son yıllarda mantar aşıları ile çok iyi sonuçlar almaktayız. ÇoğuTrichophytiehastalığı tek doz aşı yeterli olurken, iyileşmeyenlerde olmaktadır. İyileşmeyenTrichophytieolgularında 2 inci veya 3 üncü doz aşı yapıldığında şahsen ben iyileşmeyen görmedim.Tüm bu uygulamaların yanında ilk olarak da belirttiğim gibi güneş ışığı ve ahırın nem oranını düşürmek tedavide başarıyı artırır. Mutlaka bunlarla beraber aşı uygulanmalıdır.
KorunmaSığırlarda Trichophytie korunmada risk faktörlerinin azaltılması çok önemlidir. Ahırlarının sıkışık olmaması nemli olmaması ve güneş ışığı alacak şekilde olmalıdır. Rasyonların özellikle A vitami ve Çinko yönünden yeterli düzeyde olmalıdır. Enfekte sığırlar enfekte olmayanlarla mutlaka ayrılmalıdır. Hastalığın sık görüldüğü işletmelerde koruyucu amaçlıaşıyapılmalıdır.