Kuduzun etkeni Rhabdoviridae familyasından Lyssa virus’ tur. Virus dayanıksız olup, çoğu dezenfektana duyarlı, salyada birkaç saat yaşamaktadır.
Epidemiyolojisi;Tüm sıcak kanlı hayvanlarda ve Avustralya, Yeni Zelanda ve İskandinav ülkeleri dışındaki ülkelerde görülmektedir. Ülkemizde de zaman zaman sığırlarda görülmekte ve son yıllarda Ege bölgesinde problem olmuştur. Virusun kaynağı vahşi ve evcil karnivorlar, yarasalar doğal reservuarlarıdır. Bulaşma enfekte hayvanının ısırması ile salya aracılığıyla meydana gelir. Morbiditesi düşük, ölüm oranı %100, en önemli zoonoz hastalıktır. Kuduzun inkubasyon süresi bir hafta ile 3 ay, nadiren 6 aya kadar uzama, baş ve boyun bölgesi ısırmalarında kısadır.
Klinik Semptomları;Saldırgan kuduz;
Başlangıçta kas titremesi, bazen hafif ateş, timpani Sinirli ve gergin görünümünde, sık böğürme Ses ve harekete karşı duyarlıklık artışı Goda niteliğinde olmayanları yeme isteği Tenesemusve konstipasyon Pupillada genişleme,hafif eksoptalmus Bazılarında diğer hayvanlara ve cisimlere saldırma Lokal ısırma girişimleri ve bu kısımlarda kıl dökülmesi, hatta derin ülserin gelişmesi İnkoordine yürüyüş Boğalarda seksüel aktivite artışı 24-48 saatlik seyirde sonra flakkid paraliz ve daha sonra ölümParalitik kuduz;
İlk olarak sebebi açıklanmayan ataksi ve sık sık yer değiştirme Sendeleyerek yürüyüş Kayma ve arka ayaklarının üzerine düşme Kuyruk gevşek ve çekilen tarafta durması Kuyruk kökünde ve perineumda duyarlılığın azalması Ayağa kalkamama, yerde yatma Çenede gevşeklik ve çeneyi kapamada yetersizlik, çiğneme güçlüğü, boş çiğneme hareketi hareketleri ve salya akıntısı Bazıları yem yiyemezken, diğerlerinde ölümden birkaç saat öncesi kadar yiyebilme Ayırıcı Tanı; İdrar keton cisimlerinin saptanmamasıylaKetozis ‘den Şiddetli kaşıntının görülmemesiyleAujesky‘den Saldırganlık belirtilerinin olmasıylaSerebro Kortikal Nekroz, ListeriosisveA avitaminosis‘den Görme kaybının ve konvulsiyonların olmaması, böğürme, sendelereyek yürüme ve tekrarlayan hareketlerin bulunması ileKurşun Zehirlenmesin ‘den Saldırganlık belirtilerinin olmaması, konvulsiyon, opistotonus ve tremor bulunmaması ileMeningitis‘den Tedavi;Sağaltımı mümkün değildir.
Kuduzdan Korunma;İhbarımecburuhastalıktır. Karantina uygulanır. Yeni ısırılan yaraya sabunlu su, iyot veya quarterner bileşekleri ile yıkanmalıdır. Isırılan sığır inaktif aşı ile aşılı ise derhal tek doz aşı ile yeniden aşılanmalı ve 90 gün gözetim altında tutulmalıdır. Aşılı değilse derhal kesime gönderilmeli ve ısırılan bölge imha edilmelidir. Endemik bölgelerde koruyucu olarak aşı uygulanmalıdır. Çevredeki köpekler aşılanmalı yabani karnivorlar için oral aşı uygulanmalıdır.