İsteğe bağlı sigorta; kişilerin isteğe bağlı olarak prim ödemek suretiyle uzun vadeli sigorta kollarına ve genel sağlık sigortasına tâbi olmalarını sağlayan sigortadır.
Herhangi bir işte çalışmayanlar, ev hanımları, öğrenciler ve kısmi zamanlı (part-time) çalışanlar isteğe bağlı sigorta ile sosyal güvenliklerini devam ettirme veya eksik günlerini 30 güne tamamlama imkanına sahip olmaktadır.
İsteğe bağlı sigortalı olabilmek için Türkiye’de ikamet edenler ile Türkiye’de ikamet etmekte iken sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerdeki Türk vatandaşlarından bazı şartları sağlamaları beklenir. Bunlar;
• 18 yaşını doldurmuş olmak
• İsteğe bağlı sigorta; kişilerinolmamak veya 4 (a) kapsamında ay içinde 30 günden az çalışmak
• Kendi sigortalılıkları nedeniyle aylık almamak
•SGK’ya yazılı olarak başvurmaktır.
İlk defa isteğe bağlı sigortalı olmak isteyenlerin e-devlet üzerinden veya “İsteğe Bağlı Sigorta Giriş Bildirgesi” ile SGK’ya başvurması gerekmektedir.
Çalışmayanlar isteğe bağlı olabilir
İsteğe bağlı sigortaya müracaat edenlerin, sigortalılıklarının başlayacağı tarihte 4(a), 4(b) ve 4(c) bentleri ile 506 sayılı Kanunun geçici 20 inci maddesine tabi sandıklarda sigortalı olarak çalışmamaları gerekmektedir.
Bu durumun istinası olarak 4 (a) kapsamında sigortalı olarak çalışanlardan ay içinde 30 günden az çalışan ya da tam gün çalışmaması nedeniyle ay içindeki gün sayısı 30 günden az olan sigortalılar isteğe bağlı sigortaya prim ödeyerek noksan sürelerini 30 güne tamamlayabilirler.
Primler yüzde 32
İsteğe bağlı sigorta primi, prime esas kazancın alt sınırı ile üst sınırı arasında, sigortalı tarafından yazılı olarak beyan edilen prime esas aylık kazancın yüzde 32’sidir. Bunun yüzde 20’si malullük yaşlılık ve ölüm sigortası, yüzde 12’si genel sağlık sigortası primidir.
Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçilerinden isteğe bağlı sigortalı olanlardan ayrıca genel sağlık sigortası primi alınmadığından bunların prim oranı yüzde 20’dir.
Ay içindeki çalışması 30 günün altında olanlar ile kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışanlardan ay içindeki çalışmasını 30 güne tamamlayanlardan isteyenlerden ayrıca işsizlik sigortası primi (%3) de alınmaktadır.
İsteğe bağlı sigorta priminin takip eden ayın sonuna kadar ödenmesi gerekmektedir. Ait olduğu aydan itibaren en geç 12 ay içinde kendileri veya hak sahipleri tarafından gecikme cezası ve gecikme zammıyla birlikte ödenmeyen süreler, hizmet olarak değerlendirilmeyecektir.
İsteğe bağlı sigorta, yazılı istekte bulunmak, aylık talebinde bulunmak, ikametin yurt dışına taşınması, zorunlu sigortalı olma, sigortalının ölümü, yurtdışındaki çalışmanın sona ermesi ile sonlandırılmaktadır.
3.5 yıl kuralı
1 Ekim 2008 tarihinden önce hem 4 (a) kapsamında (SSK) hem Bağ-Kur kapsamında isteğe bağlı prim ödemek mümkündü. Ancak 1 Ekim 2008 tarihinden geçerli olmak üzere, isteğe bağlı sigorta statüsü sadece Bağ-Kur kapsamında sayılmaktadır. Bu nedenle SSK şartlarından emekli olmayı düşünenler bu değişikliğe dikkat etmeli. Son 7 yıl (SGK primi ödenmiş son 2520 gün) içinde 1260 gün ve daha fazla isteğe bağlı sigorta primi ödeyenler Bağ-Kur kapsamında emekli olurlar.