Okuma aynı zamanda bir düşünme işlemidir. Düşünmeyi geliştirmek, metinlerdeki düşünce bütünlüğünü yakalamak, metnin yazarı ile aktif(Etkili, etken, canlı) bir söyleşi (Karşılıklı konuşma, sohbet) içine girmekle sağlanır. Etkin bir okuyucu olabilmek için, bütün okuma tekniklerini iyice öğrenmek gerekir.
Bilgileri birbirinin üzerine kurarak, adım adım ilerleyerek bu becerileri kazanabiliriz. Ayrıca öğrendiklerimizi günlük yaşamımızda gazete, dergi, metin vb. okumalarımızda ne kadar çok uygularsak okuma hızımızda o kadar ilerleme kaydedebiliriz. Etkin bir okuyucu olmak ancak bir zaman süreci içinde, yeni öğrenilen teknikler alışkanlık hâline gelinceye kadar alıştırma ve tekrarları sürdürmekle mümkün olabilir. Ayrıca etkili okumada her şeyi okumak da gerekli değildir.
Kişi sadece gerekli olan bilgiyi işlenmek üzere beyne göndermelidir. Yani seçicilik söz konusu olmalıdır. Bu da alıştırmalarla öğrenilebilir. Seçicilik sadece okuma için değil, görmek ve dinlemek için de gereklidir. Bugünün ve geleceğin insanı olarak bilgi toplumuna uyum sağlayabilmek için tüm öğrenme yollarını etkin kullanan, sürekli öğrenen insanlar olmalıyız. Okumada yeni teknikler kullanmayı bu sürecin bir parçası olarak kabul etmeliyiz.
Hızlı ve etkili okumayı geliştirmeye yardımcı olacak teknoloji de gelişmiştir. İkinci dünya savaşından bu yana hızlı okumakurslarında kullanılan “Tachistoscope” adı verilen gözün görme yeteneğini geliştirmeye yönelik aracın yerini bugün bilgisayarlar almıştır.
Tachistoscope saniyenin 1/25, 1/50, 1/100’üne ayarlanabilmekte, her açılıp kapanmasında gitgide artan sözcük ve sözcük kümeleri görme penceresinden görülerek, okuyucunun görme alanını genişletme çalışmalarında yarar sağlamaktaydı. Şimdi aynı görevi bilgisayar destekli hızlı ve etkin okuma programlarının yaygın bir şekilde kullanılmaya başlandığı ve bu programların kendi kendine öğrenmeyi sağlaması, geri bildirim vermesi, girişimciliği, aktif olmayı ve otonomi duygusunu güdülemesi, sözcük dağarcığını zenginleştirmesi, kavramayı arttırması gibi nedenlerle yeğlendiği görülmektedir.
İlköğretim, ortaöğretim ve üniversite öğrencileri ile yetişkinler için geliştirilen bilgisayar destekli hızlı okuma programlarının, geleneksel yöntemlerden daha etkili olarak kullanılabildiği belirtilmektedir. Konuya ilişkin yapılan çalışmalarda öğrencilerin bu programlarla hızla ilerledikleri, okumaya yönelik tutumlarının olumlu olarak değiştiği, okuma hızları ve kavramlarının geliştiği, sözcük bilgilerinde anlamlı kazançlar elde edildiği görülmektedir. Tüm bulgular etkili ve hızlı okumanın geliştirilmesinde bilgisayarlardan yararlanılabileceğini göstermektedir.
Bilgi toplumuna hazırlandığımız bugünlerde yirminci yüzyıl eğitiminin yüksek teknolojisi kabul edilen bilgisayar, televizyon, video gibi araçlardan yararlanmak etkili ve hızlı okumayı daha kısa sürede ve daha etkili olarak öğrenmeyi sağlayacağı için gerekli görülmektedir.
Etkili ve hızlı okuma programının temel hedefleri beş başlık altında ele alınabilir.
1. Okuyucunun kendi okuması ile ilgili farkındalığını artırmak.
2. Hızı ve Kavramayı etkileyen etmenleri ve kötü okuma alışkanlıklarını gidermek.
3. Göz devinimlerini geliştirerek görsel algı kapasitesini artırmak.
4. Hızlı ve etkili okuma stratejilerini öğrenmek.
5. Sözcük dağarcığını, genel kültür düzeyini ve uyarıcıları organize etme becerisini artırmak.
Bu hedefleri gerçekleştirebilmek için önce istekli olmalısınız. Gerekli hazırlıklarınızı yapmalı, okuma işini ciddî olarak ele almalısınız. Size önerilecek teknikleri her fırsatta tekrarlamalı, bol bol alıştırma yapmalısınız. Burada her ne kadar orta ve iyi okuyucu olsanız da aslında okumayı bir kez daha öğrenmekle karşı karşıya olduğunuzu unutmamalısınız. Hızlı ve etkili okumayı öğrenme çalışmaları bir anlamda okumayı yeniden öğrenme çalışmasıdır.
Bu noktaları ve sizi başarılı kılacak ilkeleri göz önünde tutar, ısrarlı olursanız okuma hızınız ikiye katlanacaktır. Bu artış, zaman içerisinde kişisel başarıya bağlı olarak daha fazla olabilir. Buna paralel olarak anlama oranı, her yeni öğrenme sürecinde olduğu gibi önceleri düşebilir, ya da sabit kalabilir ama zamanla hızla ilerleme kaydedeceksiniz.
Öğrenmek bilgiyi arttırır
Bilgi ise okumakla çoğalır