Askerlik nedeniyle işten ayrılan çalışanların askerlik dönüşü tekrar aynı işyerinde işe girmeleri için düzenleme yapılmıştır.
İşçinin askere gitmesi ile birlikte çalışanın iş sözleşmesi sona erdirilerek SGK nezdinde 12 kodu ile (askerlik) çıkış işlemleri gerçekleştirilir.
İşveren tarafından İşçinin bir yıllık kıdemi bulunması halinde ise 1475 sayılı eski İş Kanunu’nun 14. Maddesi uyarınca kıdem tazminatı ödemesi yapılması gerekecektir.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 31’inci maddesinde “Herhangi bir askeri ve kanuni ödev dolayısıyla işinden ayrılan işçiler bu ödevin sona ermesinden başlayarak iki ay içinde işe girmek istedikleri takdirde işveren bunları eski işleri veya benzeri işlerde boş yer varsa derhal, yoksa boşalacak ilk işe başka isteklilere tercih ederek, o andaki şartlarla işe almak zorundadır. Aranan şartlar bulunduğu halde işveren iş sözleşmesi yapma yükümlülüğünü yerine getirmezse, işe alınma isteğinde bulunan eski işçiye üç aylık ücret tutarında tazminat öder.” Hükmü getirilmiştir.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 31. Maddesi uyarınca Askerlik veya Kanuni ödev sebebiyle işten ayrılan çalışanların iki ay içinde işverene başvurması ve aranan şartların bulunması durumunda işçinin işveren tarafından işe başlatılması gerektiğine atıf yapılmış, şartlar bulunmasına rağmen işçinin işe başlatılmaması halinde ise çalışana 3 aylık ücreti tutarında tazminat ödenmesi gerektiği hükme bağlanmıştır.
İşverenin işçiyi yeniden işe alma yükümlülüğünün doğması aranan şartlar aşağıdaki gibidir.
İşçinin talepte bulunması, işverenin yeniden işe alma yükümlülüğü bulunması için işçinin askerlik/kanuni ödevin sona ermesinden itibaren 2 ay içerisinde işverene işe tekrar girmek istediğini söylemesi işe başlama yönünde talepte bulunması gerekmektedir.
Çalışanın önceden çalıştığı işyerinde veya işverenin farklı bir işyerinde çalışanın eski işinde boş pozisyon bulunması veya çalışanın niteliklerine göre yapabileceği başka bir işin bulunması gerekmektedir.
İşveren açısından işçiyi yeniden işe alma yükümlülüğünün doğması için işçinin eski işi veya benzeri işte boş yer bulunması gerekmektedir. Boş yer bulunmadığı durumda işverenin işten ayrılan işçi için işe alma yükümlülüğü doğmayacaktır. Bu noktada belirtmek isteriz ki çalışana farklı bir pozisyonda veya aynı işverene ait farklı bir işyerinde pozisyon teklif edilmesi ve çalışanın bu pozisyonu reddetmesi, işverenin çalışanı işe başlatması yükümlülüğünü ortadan kaldırmamaktadır.
İşveren aranan şartlar bulunması halinde çalışanın işe başlatmazsa, bu durumda çalışana üç aylık ücret tutarında tazminat ödemekle yükümlü olacaktır. Tazminatın doğmasında belirleyici olan olgu; aranan şartların, başka bir ifadeyle boş pozisyonun, bulunup bulunmadığı olacaktır.
Kanun askerlik veya kanuni bir ödev nedeniyle işten ayrılan işçinin tekrar işe alınması konusunda işverene bir yükümlülük getirmiş ancak yükümlülüğü yerine getirmeyen işverene işçi tarafından işe alınma/işe iade yönünde bir dava hakkı tanınmamıştır.
İş Kanunu yalnızca aranan şartlar bulunduğu halde işe alınmayan işçi için 3 aylık tazminat yaptırımına hükmetmiştir.