19 Mayıs Üniversitesi Turizm Fakültesi Dekanlığı tarafından Bafra’da düzenlenen konferanslar dizisinin ilki 30 Kasım Çarşamba günü gerçekleşti. 

Turizm Fakültesi Konferans Salonu'nda Bafra Belediye Başkanı Zihni Şahin, Turizm Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Halil İbrahim Zeybek, Bafra İlçeSağlık MüdürüDr.Aytaç Akın'ın da dinleyiciler arasında olduğu ve OMÜ Eğitim Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Cevdet Yılmaz’ın konuşmacı olarak katıldığı; “Bafra’da Kültür Turizminin Kaynaklarına Ulaşım” başlığını taşıyan konferans büyük ilgi gördü.

Bafra yöresinin kültür tarihinin çok zengin olduğunu belirten Prof. Dr. Cevdet Yılmaz, bu zenginliğin ancak bölüm bölüm ele alınabileceğini, bu nedenle de bu ilk konferansta ulaşımla ilgili tarihsel ve kültürel geçmiş üzerinde durulduğunu söyleyerek başladığı konuşmasında özetle şunları söyledi:“Hepimizin bildiği gibi Bafra 5.000 yıldan eski tarihsel geçmişi ve o dönemden bugüne ulaşan kültürel mirası ile ülkemizin en önemli köşelerinden biridir. Biz bu zengin tarihsel geçmişin bugüne yansıyan izlerini araştırdığımızda öncelikle Bafra-İkiztepe ile Vezirköprü-Nerik arasında ve bu bağlamda kuzey-güney istikametinde Kızılırmak üzerinden bir ulaşım ağının varlığını görüyoruz. Irmak yolunun güvenliğini sağlamak üzere de Asarkale’nin inşa edildiğini ve bu amaçla kullanıldığını düşünüyoruz. Osmanlı Döneminde Batı ülkelerinde ulaşımda kullanılan nehirlerden esinlenerek Kızılırmak üzerinde nakliyat projesi yapılmış, fakat bu proje fiziki engeller nedeniyle gerçekleşmemiştir. Osmanlı dönemi mühendislerini bu projeye sevk eden husus ise Bafra – Vezirköprü arasında çok eski zamanlardan beri seyr-ü sefer eyleyen yelkenli kayıklarla nakliyattı. Yaklaşık 10-12 m uzunluğunda 2-3 m genişliğinde olan bu kayıklar Vezirköprü’den kuzeye, Bafra istikametinde,  akıntı yönünde kolaylıkla hareket ederken, Bafra’dan güneye dönüş yolunda ise yelken açarak yol alıyor, rüzgar yoksa tayfalar bu kayıkları omuzlarına doladıkları halatlar yardımıyla beden gücü ile hareket ettiriyorlardı. Bu kayıklar 1960’ların sonlarına kadar çalışmış, daha sonra karayolunun inşası ile son bulmuştur. Fakat, 1980’l yıllarda barajların yapılması ile unutulup gideceği sanılırken Altınkaya baraj gölünün oluşması ile karşı kıyılarda yer alan köyler ve ilçe merkezi arasında tekrar kayıkla nakliyat söz konusu olmuştur. Bugün hem ilkel feribotlarla baraj gölünün iki kıyısı arasında ulaşım sağlanırken, gerek özel sektör gerekse Samsun Büyükşehir Belediyesi tarafından göle indirilen gezi tekneleri ile eski akarsu yatağı, şimdiki göl yüzeyi üzerinde insanlar tekrar hareket etmektedir”.

Prof. Dr. Yılmaz ikinci olarak Vezirköprü - Kunduz ormanlarından Bafra Kereste Fabrikasına Kızılırmak üzerinden yüzdürülerek nakledilen tomruklardan bahsetti. “1929 yılında Eskişehir mebusu ve Cumhuriyet’in ilk büyük müteahhitlerinden olan Emin Sazak Bey’in Bafra’ya kurduğu kereste fabrikası için hammadde temini söz konusu olmuş, bunun için de kara ve demiryolunun olmadığı bu bölgede ırmak yolunun tomruk nakli için kullanılmasına karar verilmiştir”. O dönemden kalan fotoğrafları göstererek sunusuna devam eden Yılmaz, “ilkbaharda taşkın sezonunu bitmesi ile sakinleşen ırmağa bırakılan tomrukların baştan sona yaklaşık 60 km’yi bulan uzunlukta bir döküm işi olduğunu; öncü, artcı, dalcı, bekçi gibi uzmanlık alanlarına ayrılmış yüzlerce amelenin Kunduz’dan kesilen tomrukları Bafra’ya ulaştırma işinde çalıştığını, nihayet Bafra’ya gelen tomrukların buradan denize kaçmaması için Çetinkaya köprüsünün kuzeyinde Fabrika hizasında ırmağa kazıktan perde direk çakılarak tomrukların burada tutulduğu, sonra bunların fabrika bahçesine çekilerek istiflendiğini”belirtti.

Konferansın üçüncü bölümünde Prof. Dr. Cevdet Yılmaz Bafra Kereste Fabrikası’nda işlenen tomrukların kereste haline getirildikten sonra bugankü Ondokuzmayıs ilçesinin sahil kesiminde yer alan o günkü adıyla Engiz’inKumcağız iskelesinden iç ve dış piyasalara ihracı için bir dekovil hattı (dar demiryolu) inşa edildiğini, bu demiryolu için güzergâh boyunca kamulaştırma yapıldığı, Teşvik-i Sanayi Kanunu çerçevesinde bizzat Gazi Mustafa Kemal Atatürk imzasıyla bu tahsisin gerçekleştiği ve dekovil hattının inşa edildiğini belirtti.  Prof. D. Yılmaz; 1929’dan 1940’ların sonlarına kadar bu dekovil hattı üzerinden Bafra’dan Engiz sahiline kereste taşındığını, bu hattan günümüze bazı izler dışında birşey kalmadığın belirtti. Bu izlerden başlıcalarının “Trenyolu Sokak”, “İstasyon Mahallesi” gibi yer adları olduğunu belirten Yılmaz bu önemli kültürel mirastan günümüze birkaç fotoğraf dışında birşey kalmamasının da çok düşündürücü olduğunu söyledi.

Son olarak Fransızlar tarafından denizyolunun güvenliği için inşa edilen Bafra Deniz Feneri ile, Bafra – Samsun arasında tütün taşıyan deve kervanları ve nihayet henüz düzgün bir karayolunun inşa edilmediği 1950’li yıllardan itibaren kamyondan bozma otobüsler ile Bafra plakalı Chevrolet marka taksilerin yollarda görünmeye başlamasıyla ilgili fotoğrafları gösteren Yılmaz,  Çetinkaya Köprüsü’nin inşaatı ve bunun öncesinde aynı yerde bulunan ahşap köprüden örnekler vererek Bafra’nın ulaşımla ilgili olan kültürel ve tarihsel geçmişini ele aldığı konferansını bitirdi.

Prof. Dr. Cevdet Yılmaz öneriler kısmında ise Bafra’nın hemen yanıbaşından geçen Kızılırmağın alelade bir ırmak olmadığını, böylesine zengin bir geçmişe sahip olduğunu, şehircilik anlamında rekreasyon alanı olarak bu ırmağın iki yakasından çok güzel bir şekilde yanrarlanılabileceği gibi, Bafra Kent Müzesi’nde Kızılırmağın Bafra’nın kültürel ve tarihi geçmişinde iz bırakan özelliklerinin sergilenmesi gerektiğini belirtti. 

Prof. Dr. Yılmaz son olarak Bafra’da öğretmenlerin sosyal bilgiler derslerinde öğrencilere genel değil, yerelden ödev vermesi gerektiğini, onlarda bilinç oluşturarak bu hatıralara sahip yaşlı büyüklerinden diğer hikayeleri ve kültürel geçmişi derlemeleri gerektiğini, bu tür çalışmaların bir an önce yapılmasını, aksi takdirde yozlaşmış ve kültürel geçmişinden habersiz bir nesil ve şehrin bizleri beklediğini belirtti. Bu anlamda kendisinin de, vatandaşlarımızın elinde bulunan bu tür bilgi ve belgeleri merak ettiğini, halkımızın ellerinde bulundurdukları materayallerin bir kopyasını istediğini, ancak gizli kalmış bu tür verilerden yararlanarak bölgenin kültürel ve tarihi geçmişinin aydınlatılabileceğini, gelecek nesillere de yine bu yolla aktarılabileceğini söyleyerek kendisine bu fırsatı veren Turizm Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Halil İbrahim Zeybek’e, konferansa teşrif eden Bafra Belediye Başkanı Zihni Şahin ve diğer protokole, öğretim üyesi ve öğrencilere teşekkür ederek Bafra’dan ayrıldı.

Konferansta OMÜ Eğitim Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Cevdet Yılmaz’a Turizm Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Halil İbrahim Zeybek tarafından bir teşekkür plaketi takdim edildi. 

Oktay ZERRİN- Bafra