Ana vatanı Orta Asya olan kenevir, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın tavsiyeleri üzerine devlet kontrolü altında, Türkiye'de de üretiliyor. Kenevir bitkisinin araştırmaları, Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Kenevir Araştırmaları Enstitüsü’nde devam ediyor. 2 yıl önce tescil edilmesi için çalışmalara başlanan ‘Narlı’ ve ‘Vezir’ kenevir çeşitleriyle ilgili süreç tamamlandı. Uygulanan testler sonunda tescillenen kenevirler, Türkiye’nin ilk yerli kenevir tohumları oldu. ‘Narlı’ isimli kenevir, tekstil üretiminde, ‘Vezir’ isimli kenevir ise tohum verimi yüksek olmasından dolayı gıda takviyesi alanında kullanılacak.
Türkiye’nin ilk yerli kenevir tohumları ‘Narlı’ ve ‘Vezir’ tescillenirken, 2 yeni tohum türünün ise tescil çalışmalarına başlandı. Uyuşturucu özelliği bulunmayan kenevirler, endüstri alanında kullanılacak. Uygulanan birtakım testler sonucu tescillenen kenevirler, Türkiye’nin ilk yerli kenevir tohumları olma özelliğine sahip oldu. ‘Narlı’ isimli kenevirin tekstil üretiminde, ‘Vezir’ isimli kenevirin ise tohum verimi yüksek olması dolayısıyla gıda takviyesi alanında kullanılacağı belirlendi. Türkiye’nin ilk yerli tohumlarının tescil süreci tamamlanırken, 2 yeni tür için ise başvurular yapıldı. Yeni tür tohumların 2024 yılında tescillenmesi bekleniyor.
‘TÜRKİYE’NİN İLK YERLİ VE MİLLİ KENEVİRLERİ’
Tescil süreci tamamlanan kenevirlerin, Türkiye’nin ilk yerli kenevirleri olduğunu belirten OMÜ Kenevir Araştırmaları Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Selim Aytaç, “2013 yılında Türkiye’deki kenevirlerle ilgilenmeye başladık. Öncelikle Türkiye’de kenevir ekim alanlarının artırılması ve bunun ekonomiye kazandırılması için tescilli bir üretim modeline girmemiz lazım, diye düşündük. Tescilli üretim modeli de sertifikalı tohumdan geçer. Bununla ilgili ülkemizde daha önce tescilli bir tohum söz konusu değildi. Tescil süreci uzun bir süreç. Bu sürece ilk olarak kurum imkanları ile başladık daha sonra yapmış olduğumuz çalışma TÜBİTAK tarafından kabul edildi. TÜBİTAK’ın sağlamış olduğu finansla OMÜ ve Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü ortak olarak bu çalışmaya girdik. 2019 yılının ocak ayında 2 türün ön plana çıktığını gördük. Bunların tescil edilmesi için Tarım ve Orman Bakanlığı’na başvuru yaptık. Türkiye’de tescil süreci 2 yıl sürüyor. Birtakım testlerden geçtikten sonra 2021 yılının Mart ayında ‘Vezir’ ve ‘Narlı’ adında iki adayımız tescil aldı. Şu an Türkiye’nin ilk yerli ve milli kenevirleri tescil olmuş oldu” dedi.
‘KENEVİR ÇOK YÖNLÜ KULLANILAN BİTKİ’
Kenevir türleri hakkında bilgi veren Prof. Dr. Selim Aytaç, “'Narlı' daha çok tekstil üretimi için uygun ince saplı, fazla uzamayan ancak ince ve kaliteli lif verebilen bir özelliğe sahip. 'Vezir’in ise tohum verimi yüksek ve tohumu kimyasal içerik bakımından, protein ve yağ oranı bakımından oldukça zengin. Kenevir çok yönlü kullanılan bir bitki. Bunun dışında biyo-polimer, biyokompozit ve biyoplastik gibi ürünlere dönüşümde daha avantajlı çeşitlerin geliştirilmesi lazım. Yine yasal sıkıntılar atlatılırsa gıda takviyesi olarak kullanımı gündemde olabilecek. Keneviri, kağıt sektöründe kullanabiliriz, bununla ilgili çeşitlerin geliştirilmesi lazım. Biz çeşit geliştirmeyle ilgili çalışmalara devam ediyoruz. 2022 yılının Ocak ayında 2 yeni adayımız daha var. Şu an tohum çoğaltımı yapıyoruz. Onların da tescil başvurularını yapacağız. Beklentimiz, 2024’ün başlarında 2 adayın daha tescil almış olmasıdır. İsimleri de şu an belli ancak isimlerini daha sonra söyleyeceğiz. Tescillenen 2 tohumumuz ile Ar-Ge çalışmalarını yapabiliriz. 'Vezir' ve 'Narlı’nın polimer veya diğer kompozit sanayinde kullanımı ile ilgili üretim çalışmalarına girdik. Bununla ilgili projelerimiz başladı. Üniversite olarak Tarım ve Orman Bakanlığı ile ortak çalışmalar ve görüşmeler yapıyoruz” diye konuştu.
