Sığırlarda ketozis hastalığı genellikle yüksek süt verimli ineklerde laktasyon sırasında oluşan enerji açığı sonucu meydana gelir. Başlıca primer ve sekonder olarak meydana gelen ketozis 5 şekilde oluşur.

1.Primer: Yüksel laktasyonel potansiyele sahip ve iyi kaliteli rasyonla beslenen, fakat negatif enerji dengesine sahip aşırı vücut kondisyonuna sahip ineklerde görülür.

Risk Faktörleri;

• Postpartum vücut yağı kondisyonun ve ilk gün süt veriminin daha yüksek olması,
• Süt yağı / protein oranı > 1.5 olması,
• Vücut Kondisyon Skoru kaybının artması,
• Kuru dönem vücut kondisyon skorunun kaybı ve kuru dönemin uzun olması,
• Hareketsizlik,
• Rasyonda protein fazlalığı,

2.Sekonder: Mastit, metrit, RPT, AD gibi hastalıklar sırasında oluşan enerji açığından dolayı

3.Alimenter: Sılajlarda aşırı şekilde butirik ve hatta laktik asit miktarına bağlı şekillenir. Topraklanmış silaj da sebep olabilmektedir.

4.Açlık: Zayıf kondisyon yağısındaki ve kötü kaliteli yemlerle beslenenlerde rasyonlarında propionat ve protein eksikliği ve vücut rezervlerinden glukoneogenezis kapasitesinin sınırlı olması sonucu da olur.

5.Spesifik nutrisyonel eksikliğine bağlı: Co ve P eksikliği sonucu oluşur.

Ketozisin Semptomları ( Klinik Belirtileri )

Subklinik Form;

• Süt veriminde azalma, ketonuri
• Fertilitede azalma, ovaryum disfonksiyonu

Sindirim Formu – Aşırı Kilo Kaybı;

• Semptomlar çıkmadan 2 – 4 gün önce süt veriminde ve iştahta azalma,
• Önce konstra yeme, sonra silaja, en son da diğer kaba yemlere iştahsızlık gelişmesi,
• Bazen Pika ( Mineral Eksikliği ),
• İlerleyen dönemde hızlı bir şekilde süt veriminde azalma,
• Kilo kaybı sonucu vücut kondisyonunda gitgide zayıflama,
• Kuru, sert dışkılama,
• Deri elastikiyetinde azalma,
• Orta derece de depresyon,
• Rumen hareketlerinde azalma ve zayıflama,
• Solunum havasında ve sütte aseton kokusu,
• Geçici sendeleme ve körlük nöbetlerinin oluşması,
• Kıl örtüsünde matlık, kuruluk ve kıllarda dikleşme,

Sinirsel Form:

• 8-12 saat aralıklarla nöbetler tarzında 1-2 saat süren ani başlayan semptomlar,
• Başı dayama, dönme, körlük, amaçsız dolaşma, çiğneme hareketleri ve salivasyon,
• Orta şiddette tremor, bazen tetani, inkoordinasyon, insan ve cansız maddelere agresif davranabilme,
• Hiperastesi, iştahsızlık, cisimleri yalama, çiğneme hareketleri ve salivasyon,

Sığırlarda Ketozis Laboratuar Bulguları

• Ketonemi ( 10-100mg/dl )
• Ketonüri ( 80-1300 mg/dl )
• Sütte keton (>10-40 mg/dl )
• Primer ketoziste idrar mor renk oluşumu daha koyu olabilirken, sekonder ketoziste daha açıktır
• Kanda uçucu yağ asitleri düzeyinde yükselme
• Hafif hipokalsemi
• Bazılarında bikarbonat düzeyinde azalabilir
• Gliserol düzeyinde artış

Sindirim formu enerji açığında ki denge kapatıldığında bazen kendiliğinden iyileşirse de, süt verimi normale ulaşamayabilir. Ketozisin 1-7 hafta gibi uzun sürdüğü olgularda genellikle karaciğer yağlanması vardır. Sinirsel formunun prognozu elverişli olmasa da çoğu kez tedaviye cevap vermektedir.

• Kan glukozu yükseltmek için 500ml %50’lik veya 0.75-1 lt %30’luk Desktroz serumu uygulanmalı. Bu uygulama sonrası ketozis devam ederse sekonder ketozis göz önüne alınıp %5’lik Desktroz serumu uygulanmalıdır.
• İlk gün günde 2 kez 225 g. sonra ki 2 gün ise 110 g propilen glikol ya da gliserin içirilmelidir. Co eksikliği

  olduğu bölgelerde propilen glikol inide 100mg Co içirilmelidir.

• Deksamethason 10-20 mg uygulanmalıdır. Ketozisin seyrine göre 2-3 gün sonra tekrarlanabilir.
• İştah açıcı tonik ilaçlar kullanılabilir.
• Yanıt vermeyen olgularda karaciğer yağlanması şüpesi dikkate alınmalı insulin veya günde 2 kez %5-%10 ‘luk Dekstroz veerilerek insulin konsantrasyonunu artırılmalıdır.
• Kronik olgularda lipolizi önlemek için 12g niasin kullanılabilir.
• Keton cisimciklerinin oluşumunu engellemek için L-karnitin 1 g parenteral uygulanabilir.
• Propiyonik asidin glukoza dönüşümünde rol oynması amacı ile Vit. B12 kullabılabilir.

Koruma

• Rasyonun düzeltilmesi
• Kuru dönemde ineklerin hareket etmeleri sağlanmalı
• Doğuma 6-8 hafta kala günde 110 g. sodyum propionat ya da 150 ml propilen glikol verilebilir
• Laktasyonun başlarında butirik asit ketojenik yemleri yedirmekten kaçınılmalıdır.