Geniş kapsamlı ve güvenilir bir çalışmada, aslında işe yaramayacağı çoktan belli olan remdesivir isimli ilacın KOVİD’ de ölüm oranı, solunum cihazı ihtiyacı, hastanede kalış süresi üzerine etkisi olmadığı veya çok az olabileceği gösterildi.
Başkan Trump’ a da verildiği açıklanan remdesivir o kadar köpürtülmüştü ki USA ilacın küresel stoğunun tamamını satın almıştı.
Solidarity isimli çalışma Dünya Sağlık Teşkilatı (WHO) tarafından 30 ülkede 405 hastanede 11.266 KOVİD teşhisi konan hasta üzerinde yapıldı (1).
Tıpta altın standart araştırma metodu olan randomize ve plasebo kontrollü yöntemle gerçekleştirilen çalışmada remdesivir yanında, hidroksiklorokin, lopinavir ve interferon- β1a da değerlendirildi.
Çalışmanın remdesivir kolunda 2.750 hasta vardı ve bunlara ilk gün 200 sonraki günler 100 mg olmak üzere toplam 10 gün remdesivir verildi.
Gilead Sciences isimli şirket tarafından Ebola tedavisi için geliştirilen ilaç bugüne kadar hiçbir hastalık için ruhsat alamamıştı ama nisan ayında yayınlanan ve KOVİD’ de iyileşme süresini 15 günden 11 güne indirdiğini gösteren çalışmadan sonra USA ve Avrupa Birliği ülkelerinde remdesivire kısmi onay verilmişti.
Üretici şirket tarafından temmuzda yayınlanan verilerde de tedavinin ölüm ihtimalini azaltabileceği bildiriliyordu.
NIH tarafından 1062 hasta üzerinde yapılan ve New England Journal’ de yayınlanan çalışmada da ilacın ölüm oranını azaltmadığı sadece hastanede kalma süresini 15 günde 10 güne indirdiği gösterilmişti.
Daha önce bir kür tedavi maliyeti 3.120 $ olan ilacın 5 günlük fiyatı 2.340 $ olarak bildiriliyor (2).
Remdesivirin işe yaramayacağı baştan belliydi
Koronavirüs’ün yayıldığı Çin’de konuşan Dünya Sağlık Teşkilatı (WHO) Genel Sekreter Yardımcısı Bruce Aylward, “Şu anda gerçek bir etki yaratabileceğini düşündüğümüz tek bir ilaç var, o da remdesivir” açıklamasında bulunmuştu (3).
WHO, remdesivir ile ilgili Çin’de yapılan bir çalışmanın raporunu internet sitesinde kamuya açık klinik denemeler veri tabanında “Remdesivir’in Covid-19 hastalarının iyileşme hızını artırmadığı ve hastaları ölümden korumada etkisiz olduğu saptandı’’ şeklinde açıklamış, ancak rapor ve yazı bir süre sonra yanlışlıkla yayımlandıkları söylenerek internet sitesinden kaldırılmıştı (4).
USA Ulusal Alerji ve Bulaşıcı Hastalıklar Enstitüsü Direktörü A. Fauci de “Veriler, remdesivirin iyileşme süresini kısaltmada net, anlamlı, olumlu bir etkiye sahip olduğunu göstermektedir” diye parlatma kampanyasına destek veriyordu (5).
Diğer taraftan remdesivir ile yapılan çalışmanın başı olan Dr. Kalil şu sözleri çok dikkat çekiciydi (6):
“Ben hem bu ilacı hem onayı olmayan hiçbir ilacı hastalarıma vermezdim. Deneysel bir ilacı almak hiçbir şey almamaktan daha kötü olabilir. Bu ilaç hastaların ölümlerini bile hızlandırabilir ki bunu anlamak için randomize kontrollü çalışmaların yapılması şarttır.”
Ben de “Amerika’ nın stokladığı ilacın etkisi de emniyeti de meçhul” başlıklı makalemde şunları yazmıştım (7):
“Birkaç gün önce “Remdesivir: ABD, ilacın küresel stokunun tamamını satın aldı, dünya genelinde kimseye ilaç kalmadı” başlıklı haberi okurken memnun olmuş, “Amerika’ ya ne kadar etkili ve güvenilir olduğu belirsiz bir ilacı iyi yutturmuşlar” diye içimden kıs kıs gülmüştüm.
Etkinliği ve emniyeti belli olmayan ve fiyatı çok pahalı olan remdesivirin KOVİD tedavisi için rutin kullanılabilecek bir ilaç olma vasfını kazanabileceğine ihtimal vermiyorum.
İlaç şirketleri pandeminin yarattığı karmaşayı çok iyi kullanıyorlar ve ilaçlarını çok iyi pazarlıyorlar.”
Remdesiviri Türkiye’de bulamayan bazı hasta yakınlarının, ilacı muadilini üreten ülkelerden fahiş fiyata temin etmeye çalıştıkları da iddia edildi (8).
Gelelim neticeye
BİR: Şu an için ağır KOVİD’ de ölüm oranını azalttığı bilinen ilaç olarak bizim 40 yıllık kortizonumuz (dekzametazon) dışında başka hiçbir ilaç yok. Kortizon da doğrudan virüse etki etmiyor, sitokin fırtınasının baskılanmasında işe yarıyor.
İKİ: Big farma’nın USA’ yı bir kere daha kandırmış olduğu anlaşılıyor: Remdesivirin küresel stoğunu satın alan USA’ ya bunları domuz gribi salgınında stokladığı oseltamivir’ lerin yanına koyup üzerine bir bardak soğuk su içmesini tavsiye ediyorum.
ÜÇ: Anlaşılan o ki KOVİD’ e karşı kelle paçanın da burunu tuzlu su ile yıkamanın da yerini alabilecek bir tedavi geliştirmek mümkün olmayacak.