Radyolojik teknolojinin ilerlemesi ve kullanımının yaygınlaşmasının getirdiği problemler giderek artıyor.

Bu problemlerden biri de ileri radyolojik incelemelerde tesadüfen tespit edilen ve insidentaloma  (incidentaloma) adı verilen tümörlerdir.

İncidental kelimesinin İngilizce’ de tesadüfi, rastlantısal, önemsiz, küçük gibi anlamları var.

Kelimenin sonundaki –oma eki ise tümörü ifade ediyor.

Buna göre insidentaloma, “tesadüfen tespit edilmiş tümör” (TTET) demek oluyor.

TTET için TESADÜFOMA isminin uygun olacağını düşünüyorum.

Birkaç örnek verelim:

Sigara içenlerin akciğer tomografilerinin yüzde 50’ sinde, içmeyenlerin yüzde 25’ inde nodül çıkıyor.

Bilgisayarlı kolonografide insidentalomaların oranı yüzde 70, batın tomografilerinde böbrek ve karaciğer tümörlerinin görülme oranı yüzde 15.

Tiroit ultrasonu yapılanların ise yüzde 67’ sinde nodül tespit ediliyor (1).

İnsidentalomaların yol açtığı riskler

Bu tümörlerin büyük bir kısmı kişiye yaşadığı sürrece hiçbir belirti vermeyecek ve ölümüne sebep olmayacak selim tümörler, enfeksiyon, geçirilmiş bir hastalığa bağlı kalıntı gibi zararsız problemler olabileceği gibi çok azı kanser de olabilir.

BİR: Bunlar gerçekten kanser olsa bile bunların bir kısmı yavaş ilerleyen kanserler olabilir, dolayısıyla teşhisin gecikmesinin hastaya bir zararı olmaz.

İKİ: Bazı kanserler erken teşhis edildiklerinde bile agresif yani ilerleyici özellik gösterir; erken teşhis sayesinde yapılan tedavilerin bir faydası olmayabilir.

ÜÇ: Bunların bir kısmı senelerce değişmeden kalabilir ve hatta bazıları zamanla tamamen de kaybolabilir.

DÖRT: Bir insanda herhangi bir belirti vermese de radyolojik olarak tümör teşhisi ileri tetkiklere kapı açar.

BEŞ: Bu ileri tetkikler bir taraftan kanama, enfeksiyon gibi ciddi komplikasyonlara ve hatta hastanın ölümüne yol açabilir.

ALTI: Tümör teşhisi, bunun ileri tetkiki ve hastanın tıbbi takip altına alınması hastada ciddi strese sebep olabilir.

YEDİ: Hastanın X-ışınları kullanılan yöntemlerle takibi de kanser riskini artırabilir.

SEKİZ: Bu tür tetkik ve takipler gereksiz ekonomik kayıplara sebep olur (3).

Gelelim neticeye

Tesadüfen tespit edilen lezyonlarla ilgili en doğru tarifi R. Hayward isimli bir beyin cerrahı yapmıştır (2).

O, bu tür radyolojik tetkiklerden zarar görenleri victims of modern imaging technologies (modern görüntüleme teknolojilerinin kurbanları), kısaca VOMIT olarak tarif ediyor.

VOMİT kelimesinin İngilizce’ de kusmuk anlamına geldiğini bilmeyenlere hatırlatırım.

Bu ileri teknoloji evet hayat da kurtarabiliyor ama hayat karartabileceği de unutulmamalı.

Aşkın Gözyaşları filminde her türlü maddi imkâna sahip, sağlıklı çocuğu, kendisine âşık kocası olan, bir eli yağda bir eli balda Türkan Şoray’ ın Ediz Hun’ un göğsünde hıçkırarak ağlarken söyledikleri aklıma geliyor: Bu mutluluk beni korkutuyor.

Bu çılgın medikal teknoloji de beni korkutuyor!

Kurban olup olmamak, işte bütün mesele!

Kaynaklar:

1. Welch HG, Schwartz LM, Woloshin S. We stumble onto incidentalomas that might be cancer. In: Welch HG, Schwartz LM, Woloshin S, editors. Overdiagnosed. Boston: Beacon Press; 2011. pp. 90–101.