Koyunlarda Listeriosis her yaşta ortaya çıkabilen sss bozuklukları, septisemin, abort, erken doğumlar, mastitis ve konjuktivitis ile karakterize bakteriyel bir hastalıktır.
Listeriosis Etiyolojisi ve Epidemiyolojisi
Listeriosisin etkeniListeria monocytogenesdir. Gram pozitif (+) olup normal olarak bağırsak florasında bunun bir bakteridir. 5 serotipi ve çok sayıda alt tipi vardır. En yaygın olanı 4B serotipidir. Koyunlarda abortun nedeni seroitp 5 dir. Etken toprakta, dışkıda ve kontamine bitkilerde bulunur. Çevre şartlarına karşı çok dayanıklıdır. Nemli toprakta 1 yıl, koyun dışkısında 16 ay, samanda 7 ay, kuru yerlerde ve gübrelerde 2 yıl kadar canlılığı sürdürebilmektedir. Dezenfektanlara karşı duyarlıdır.Listeria monocytogenesbazen sütle bazen de dışkı ile bulaşır.
Listeriosisin zoonoz olduğuna dair kaynaklar vardır. Beslenme yetersizliği, transport, hava alarak ph 5 in üstünde olduğu ve mantarlaşmaya müsait olan mısır ve çayır silajları etkenin üremesine uygun bir ortam sağlar. Morbidite yaklaşık olarak %10 civarındadır. Abort yapan hayvanlar ölmezler. Ancak septisemi ve meningoensefalit formu %100 öldürücüdür. Ensafalit formunda ağız mukozasından N. trigeminus yolu ile olur.
Listeriosisin Klinik Semptomları
Koyunlarda Listeriosis vücut direncinin kırıldığı kış aylarında daha çok gözlenir ve klinik olarak 3 formu vardır.
1- Meningoensefalitik Formu;En fazla görülen formudur.
- Hastalık koyunlarda 3-4 gündür ve genellikle ölüm şekillenir.
- Başlangıçta ani vücut ısısında artış 40-42 derece
- Arka bacaklarda zayıflık ve paraliz
- Hasta hayvan sabit objelere başını dayar (Pushing Sendromu)
- Tek taraflı fasial felç
- Durgun ve uyku hali vardır
- Çene felci sonucu yemlerin uzun süre ağızda durması
- Bazı olgularda dilde hipotoni
- Nadiren küçük çaplı daire çizerek dönerler(Circling Disease)
- Yan taraftan düşme ataksileri
- Starbismus ve nystagmus
- Bazı koyunlarda ön bacaklarda parezis ve paralizis oluşabiliyor
- Ölüm solunum yetmezliği sonucu oluşur
2- Abort Formu;
- Abort gebeliğin 12. haftasından itibaren görülmeye başlar
- Eğer fötüs atılamazsa septisemi sonucu ölüm gerçekleşir
- Hastalık aynı sürüde yıllarca tekrar görülebilir
- Listeria noviiye bağlı abortlar olduğu da bilinmektedir
3- Septisemik Formu;
- Genellikle genç hayvanlarda görülür
- Sinir sistemi belirtisi gözlenmez
- Depresyon
- Halsizlik
- Aşırı zayıflama
- Yüksek ateş
- Hepatik nekroz
- Gastroenteritis
- Kornea bulanık
- Solunum güçlüğü
- Hafif opistotonus
- 12 saat içinde genelde ölüm şekillenir
Ayırıcı Tanı
- Ketonürinin saptanmamasıylaKetozisden
- Ateş, dönme hareketi, tek taraflı yüz felci ve panoftalmitis ileSerebrokortikal Nekrozdan
- Ateş, tek taraflı yüz felci, panofalmitis, daha akut ve genel durumunun kötü olmasıylaCoenurus Cerebralisden
- Eksitasyon bulgularının olmamasıyla, belirgin dönme ve başın yukarı kaldırılmasıylaKuduzdan
- Ateş, dönme hareketi, tek taraflı yüz felci ve panoftalmitis ileKurşun Zehirlenmesinden
Listeria etkenleripenisilin G, amoksisilin, sefalotin, eritromisin, vankomisin, rifapisin, gentamisin, kanamisin, trimetropin, sulfisoksazol, kloramfenikol, ampisilin, oksitetrasiklinkullanılabilir. Listeria etkenin duyarlı olduğu antibiyotikler yüksek dozda en az 5-7 gün kullanılır. Konjuktivitis olaylarında göz pomadı kullanılır. Vitamin mineral takviyesi yapılır.
Korunma
Koyunlarda Listeriosis görülen yerlerde silaj miktarı azaltılır. Silajın toprakla kontaminasyonu engellenmeli ve hava ile temas eden kısımları yedirilmemelidir. Koyunlar için aşısı mevcuttur.
