Koronavirüs enfeksiyonunun seyrini çok büyük ölçüde metabolik bozuklukların tayin ettiğini, sağlıklı bir hayat tarzı olanların yaşları çok ileri de olsa KOVİD’ i hafif atlattıkları çok iyi biliniyor.
Sağlıklı hayat tarzının en önemli unsuru ise adam gibi beslenme yani işlenmiş gıdaların zerresinin bile yenmediği, sembolü “kelle paça çorbası” olan atalarımızın geleneksel beslenme modelidir.
Ünlü tıp dergisi Nature’ de yayınlanan yeni bir araştırma da sağlıklı kan yağları değerlerine sahip olmanın KOVİD’ in akıbetinin belirlenmesinde çok önemli olduğunu gösteriyor (1).
Kan lipit değerleri ile KOVİD klinik seyri arasındaki münasebeti ortaya koymak için düzenlenen çalışmada ağır KOVİD tablosu gösteren hastalarda enfeksiyondan önce HDL-kolesterol seviyelerinin düşük, trigliserit seviyelerinin ise yüksek olduğu tespit edildi.
Hastanede yattıkları sırada HDL seviyesi düşük trigliserit seviyesi yüksek olanların da ağır KOVİD geçirdikleri görüldü.
HDL-kolesterol ve trigliserit seviyeleri ferritin ve D-dimer ile korelasyon gösterirken CRP ile böyle bir münasebet bulunamadı.
Enfeksiyon sırasında “aterojenik dislipideminin” yani damar sertliği ile ilişkilendirilen kötü kan yağları değerlerinin varlığı, daha kötü bir KOVİD akıbeti ile güçlü ve bağımsız bir şekilde ilişkiliydi.
Araştırmacılar, hastaneye yatmadan önce ve hastanede yattıkları sırada yüksek HDL-kolesterol ve düşük trigliserit seviyelerine sahip olmanın koronavirüs enfeksiyonunun ağır seyredeceğinin bir işareti olduğuna dikkat çekiyorlar.
DİKKAT: Düşük HDL-kolesterol ve yüksek trigliserit seviyelerinin sebebi karbonhidrattan zengin yağdan fakir beslenmedir. Karbonhidratları azaltın, sağlıklı yağları (tereyağı ve zeytinyağı) artırın, yani adam gibi beslenin!
Yüksek kolesterol enfeksiyonlardan koruyor
Yüksek kolesterol seviyelerine sahip olanlarda enfeksiyon hastalıkları ve ölümlerin daha az görüldüğü zaten çok iyi bilinen bir hakikattir (2).
Daha önce yayınlanan ve KOVİD hastaları üzerinde yapılan iki ayrı araştırmada da kötü kolesterol (LDL-kolesterol) seviyeleri yüksek olanların enfeksiyonla mücadelede daha başarılı oldukları gösterilmişti (3, 4).
Kolesterol düşürücü ilaçların en azından KOVİD sırasında kesilmesi bile tavsiye edilmişti (5).
Kısa bir süre önce de LDL-kolesterolün büyüklükleri ve kompozisyonu farklı olan birçok türü (küçük, yoğun, trigliseritten zengin, büyük, kolesterolden zengin gibi) olduğunu, bunlardan trigliseritten zengin kolesterol ve lipoprotein (a)’ nın kalp hastalığı riskini artırdığını yazmıştım (6).
Lipit profili enflamasyonun hassas bir belirtecidir
Kalp krizi, felç ve diğer damar tıkanıklarının altında yatan temel sebep ateroskleroz yani damar sertliğidir.
Aterosklerozun sebebi kronik enflamasyondur, kolesterol bu enflamasyonda rolü olan onlarca faktörden sadece biridir.
Kolesterolün iyisi, kötüsü yoktur; tek bir kolesterol vardır.
Kolesterolün iyiliği veya kötülüğü kolesterolle birlikte bulunan protein ve yağlarla (lipoprotein) alâkalıdır ve esas mesele de kolesterol yüksekliği değil “kolesterolün okside olup olmamasıdır”.
HDL-kolesterolü yüksek olanlar boşuna sevinmesin
HDL-kolesterol yani iyi kolesterolün rakamsal olarak yüksekliği o kişinin sağlıklı olacağı mânâsına gelmez.
İyi kolesterol yüksekliği bazı kişilerde kalp krizi riskini bırakın azaltmayı tam aksine neredeyse sigara kadar artırabilir (7).
HDL-kolesterol okside olarak zararlı bir forma dönüşebilir (8).
HDL-kolesterolü yükselten bazı genetik mekanizmalar kalp krizi riskini azaltmayabilir. Buna göre, HDL-kolesterolün yüksek olması daima kalp krizi riskinin azalması demek değildir (9).
CEPT-inhibitörü adı verilen ilaçlarla HDL-kolesterolü artırmanın işe yaramadığı da gösterilmiştir (10).
Karatay nerelerde?
Melih Altınok Sabah gazetesindeki köşesinde “Canan Karatay nerede?” diye soruyor (11):
“Hastalık, karantina demişken… “Kelle paça yiyin, bağışıklığınızı güçlendirin” dediği için linç edilen ve o günden beri ortalardan kaybolan Canan Karatay dün Twitter’ da gündemdi.
Hocam seveniniz, özleyeniniz, “Konuşsa da dinlesek” diyeniniz çok, nerelerdesiniz?”
Gelelim neticeye
Melih Bey, Karatay’ ın yer belli ama ben gene de size bir “konum” atıyorum:
Bizlere şekerden, mısır şurubundan, trans yağlardan, işlenmiş tahıllardan, kimyasal katkı maddelerinden yani kısaca işlenmiş yiyecek ve içeceklerden uzak durmayı ve “adam gibi beslenmeyi” öğreten Karatay Türk milletinin gönlündedir.
Biz Karatay’ dan razıyız, Allah da ondan razı olsun.
NOT: Karatay Hoca ile her mevzuda elbette hemfikir değiliz, hiç katılmadığım, yanlış bulduğum, aksini savunduğum görüşleri de var. O da mutlaka benim her düşüncemi paylaşmıyor olmalıdır ama temel hususlarda aynı kafadayız: Sağlık hayat tarzını, adam gibi beslenmeyi savunuyoruz. İsteyen bize katılır, isteyen katılmaz, herkes kendi bilir.
Kaynaklar:
1. https://www.nature.com/articles/s41598-021-86747-5
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6071781/
3. https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2020.03.24.20042283v1.full.pdf
4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7166305/
5. https://www.bmj.com/content/368/bmj.m1182/rr-10
7. http://science.sciencemag.org/content/351/6278/1166
8. http://www.nature.com/nm/journal/vaop/ncurrent/full/nm.3459.html
9. http://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736%2812%2960312-2/fulltext
11. https://www.sabah.com.tr/yazarlar/melihaltinok/2021/04/04/peki-gordum-mu-gunumu