BBC Türkçe sitesinde “Kalp hastalığına karşı tek hapla önlem” başlıklı haberi (1) ibretle okudum.

Haberde kalp ve damar hastalıklarını önlemek amacıyla aspirin, kolesterol ve tansiyon düşürücü dört ayı ilacın karışımından oluşan bir kokteylin 400 kişi üzerinde denendiği bildiriliyor. Habere göre bazı uzmanlar bu hapın kalp ve damar hastalığı riskini yüzde 50’ye varan oranda azaltacağını ileri sürerken, bazıları ise bunun 55 yaşın üzerinde herkes tarafından alınmasını salık veriyor. Araştırmanın sponsorluğunu yapan hayır kurumu Wellcome Trust sonucu “heyecan verici” diye nitelemiş.

Bu haberden alınması gereken pek çok ders var:

BİR: Birkaç ilaçtan kokteyl yaratmanın esas maksadı ucuz bir hap geliştirerek küresel bir sağlık kampanyasına ön ayak olmak değil ilaç satışını artırmaktır. Haberde geçen “ucuz” kelimesine kimse kanmasın. Bu bir “pazarlama numarası” dır.

Elbette 4 ilacın fiyatını ayrı ayrı topladığınızda kokteyl hapın fiyatı daha biraz daha ucuz olacaktır ama bu sayede bir veya iki ilaç yerine 4 ilaç satılmış olacak ve toplam kâr artacaktır.

Astımda da hastaların neredeyse yüzde 90’ ını sadece sprey kortizonla tedavi etmek mümkün olduğu halde kortizona uzun etkili beta-2-agonistler ilave edilerek yaratılan kokteyl ilaçlar ile tüm dünyada milyonlarca astımlı göz göre göre soyulmakta ve bu duruma kimse de ses çıkarmamaktadır.

Mesela AstraZeneca artık budesonide ihtiva eden Pulmicort İnhaler isimli ilacı üretmeyeceğini ilan etmiştir ama fiyatı bunun birkaç misli olan “budesonide + formoterol kokteyli” emrinize amadedir(2). Hiç şüpheniz olmasın bunu diğer firmalar da takip edecek ve bir süre sonra içinde sadece sprey kortizon bulunan ilaçlar üretilmez olacaktır.

Aynı durum bir süre sonra kokteyl hapta bulunan ilaçların da başına gelecek ve bunları tek tek bulmak mümkün olmayacaktır.

İKİ: Kokteyl hap piyasaya çıktığında bir veya iki ilacın yeterli olduğu hastalar artık gerekli olmadığı halde 4 ilaç içmek zorunda kalacaktır.

Milyonlarca insan ihtiyaçları olmayan ilaçlara para ödedikleri bir tarafa bu ilaçların yan etkilerine de maruz kalacaklardır.

ÜÇ: Kokteyl hap içenlerde ortaya çıkacak yan etkilerin hangi ilaca bağlı olduğunun anlaşılması zor olduğu gibi, anlaşılsa bile 4 ilacın birden bırakılması söz konusu olacaktır. Bu da ilaç israfını artıracaktır; milyonlarca kutu ilaç çöpe gidecektir.

Zaten kokteyl hapı içen her altı kişiden birinde ciddi yan etkiler ortaya çıkmış.

DÖRT: Böyle bir hapın 55 yaşın üzerindeki herkese verilmesi salık verenlere ise tüm kibarlığımla “Yuh” demekte başka bir şey gelmiyor içimden.

Bunların şehir şebeke suyuna statin hapı konmasını veya hamburgercilerde statin ikramını tavsiye edenlerin amca çocuğu olduğunu söyleyip geçelim.

BEŞ: Wellcome Trust insan ve hayvan sağlığında olağanüstü iyileşmeler sağlamak için kurulmuş, hiçbir siyasi veya politik amacı olmayan küresel bir hayır kurumu imiş.

Belki kuruluş amacı gerçekten böyledir bilemem ama kurum içine başka amaçları olan hainlerin sızmış olduğunu sanıyorum. Allah bizi Wellcome Trust gibi hayır kurumlarının “hayrından korusun.” demeden edemiyorum.

Gelelim neticeye

İlaç üreticileri yeni molekül bulmakta zorlanmakta ve çareyi de eski ilaçları allayıp pullamada veya böyle abuk-subuk kokteyller yaratmada aramaktadır.

Bunun örneklerini önümüzdeki senelerde daha çok göreceğimizden hiç şüpheniz olmasın.

Tüm meslektaşlarımı ilaç üreticilerinin oyunlarına karşı uyanık olmaya davet ediyorum.