Kedi ve Köpeklerde Aşı Uygulamalarıyla İlgili Kılavuz

The World Small Animal Veterinary Association Vaccination Guidelines Group(VGG)tarafından hazırlanmıştır

M. J. Day(1), M. C. Horzinek(2), R. D. Schultz(3) and R. A. Squires(4)

(1)Bristol Üniversitesi, Birleşik Krallık
(2)(Eskiden) Utrecht Üniversitesi, Hollanda
(3)Wisconsin Üñiversitesi-Madison, Wisconsin, A.B.D.
(4)James Cook Universitesi , Queensland, Avustralya

iletişim: M. J. Day [email protected]

ÖZET

VGG(WSAVA Vaccination Guidelines Group) kedi ve köpeklere aşı yapılmasıyla ilgili küresel düzeyde bir kılavuz oluşturmak için bir araya gelmiştir. İlk versiyonu 2007 yılında basılmış, 2010 yılında güncellenmiştir. Elinizdeki bu kitapçık daha önceki versiyonların en güncel hali olup, yapılan yeni eklerle geliştirilmiştir, küçük hayvanların aşılanmasıyla ilgili uluslararası geçerliliği olan bir kılavuz oluşturmakta ve burda yapılan öneriler bilimsel kanıtlarla desteklenmektedir. Kurumumuz hayvan bakımının ülkeden ülkeye ekonomik şartlara bağlı olarak farklılıklar gösterebileceğini kabul etmektedir. Bu kılavuzda yer alan bilgiler zorunlu olmamakla birlikte, ulusal düzeyde dernekler veya veterinerler tarafından ülke şartlarına uygun şekilde uyarlanmalıdır. Kurumumuz mümkün olduğu takdirde tüm kedi ve köpeklerin aşılanmasını önermektedir. Bu sadece bireysel düzeyde hayvanı korumaz, aynı zamanda tüm hayvanların bulaşıcı hastalık salgınından korunmasını sağlar.

Tüm bunları göz önünde bulundurduğumuzda, VGG tüm kedi ve köpeklere, bulundukları coğrafi alan veya şartlardan bağımsız olarak mutlaka yapılması gereken aşıları temel aşı olarak tanımlamıştır. Bu aşılar hayvanları; yayılma tehlikesi olan, hayatlarını tehdit edici boyutta ciddi hastalıklara karşı korurlar. Bu aşılar, köpekler için canine distemper virus (CDV) ya da gençlik hastalığı, canine adenovirus(CAV) ve canine parvorius tip2 (CPV-2) nin değişik formlarıdır. Kediler için temel aşılar, feline parvovirus(FPV) ya da kedi gençlik hastalığı, feline calicivirus ( FCV) ve feline herpesvirus-1(FHV-1) dir. Kuduz aşısı her ülkede yasal bir zorunluluk değildir, ancak kuduz virüsünün görüldüğü yerlerde, kedi ve köpekler mutlaka aşılanmalıdır. (1)

VGG anne tarafından geçen antikorların (maternally derived antibodies-MDA) yavru köpek ve kedilere yapılacak bu aşıların etkinliğini etkilediğini kabul etmiştir. Bu antikorların miktarı bir batında doğan yavrular arasında büyük farklılıklar gösterir. Bu nedenle VGG, bu aşıların yavrulara 16 haftaya kadar yapılmasını ve 6. Veya 12. aylarda tekrarlanmasını önermektedir. Ekonomik ve bölgesel şartların el vermediği durumlarda sadece bir doz temel aşı 16. haftalık veya daha büyük yavrulara uygulanabilir.

VGG , temel aşıdan sonra (CDV,CAV, CPV-2, ve FPV) bağışıklığın gelişip gelişmediğini görmek veya barınaklardaki salgın hastalıkları engellemek için basit bazı testler uygulanmasını desteklemektedir.

Aşılar gereksiz yere kullanılmamalıdır. Yukarıda belirttiğimiz temel aşılar, yavru köpek ve kedilere 6. veya 12. ayda tekrar yapıldıktan sonra, 3 yıldan önce tekrarlanmamalıdır. Çünkü bu aşıların bağışıklık süresi birkaç yıldır, hatta ömür boyu bile olabilir. (2)

VGG temel olmayan aşıları şu şekilde tanımlar: hayvanların bulunduğu yer ve yaşam tarzı, içinde bulunduğu riskler, bu hayvanları çeşitli enfeksiyon riskleriyle karşı karşıya bırakıyorsa bu durumda, temel olmayan aşılardan bahsedilir. VGG bazı aşıları da yeterli bilimsel temel olmadığı için önermemektedir.

VGG düzenli olarak(yıllık) yapılacak sağlık kontrolünü desteklemektedir. Bu senelik kontrollerde, temel olmayan aşılar yapılabilir. Zaten bu aşıların koruma süreleri genellikle 1 yıldır. (3)

VGG barınaklardaki aşı uygulama şartlarını da olabildiğince basite indirgemiştir: Barınağa giriş yapan tüm kedi ve köpekler barınağa girmeden önce veya giriş tarihleri itibariyle temel aşılarla aşılanmalıdır. Ekonomik olanaklar elverdiğinde, kılavuzda belirtildiği şekilde temel aşılar tekrarlanmalıdır. Solunum yolları hastalıklarına yönelik temel olmayan aşılar da yapılabilir.

Mümkün olduğu durumlarda veterinerler, görülen yan etkileri üretici firmalara veya yetkili kurumlara iletmelidir. Bu sayede, aşının güvenilirliği arttırılır.

Sonuç olarak, tüm kedi ve köpekler temel aşılarla aşılanmalıdır; temel olmayan aşılarsa gerekli görülmedikleri durumlarda yapılmamalıdır.

GİRİŞ

Bu grup, 2006 yılında, kedi ve köpekler için küresel bir aşılama kılavuzu oluşturmak için bir araya gelmiştir. Bunu oluştururken de bu hayvanların bakımlarıyla ilgili ekonomik ve sosyal farklılıkları göz önünde bulundurmuştur. Bu nedenle, bu kılavuz Kuzey Amerika’da hazırlanan kılavuzlardan ve Avrupa’daki Advisory Board of Feline Disease tarafından hazırlanan kılavuzlardan kapsam bakımından daha geniştir. İlk kılavuz 2007 yılında basılmış (Day ve diğerleri, 2007) ve 2010 yılında güncellenmiştir (Day ve diğerleri 2010). 2011-2013 arasında, VGG kedi ve köpekleri etkileyen enfeksiyona bağlı hastalıklara ve Asya kıtasındaki aşılamaya odaklanmış ve Asya kıtasındaki veterinerler için yerel düzeyde aşılamayla ilgili önerilerde bulunmuştur. 2014 ve 2015’ te uluslararası aşılama kılavuzunun yenilenmesi ve güncellenmesi alanında çalışmalarda bulunmuştur. Bu çalışmanın sonuçları elinizdeki kitapçığı oluşturmaktadır.

Elinizdeki bu kitapçık format ve içerik olarak 2010 baskısıyla aynı olmakla birlikte aşağıda belirtilen özellikli konularda ayrılmaktadır.

1. Kanıta dayalı öneriler oluşturmaya özellikle dikkat edilmiştir; bunun yanısıra, yeni bir sınıflandırma şeması oluşturulmuştur ve eskiye göre bilimsel literatüre yapılan atıflar detaylı hale getirilmiştir.
2. Anneden geçen antikorlar yavru kedi ve köpeklerde dikkate alınmıştır, bu yüzden yavruların aşı takvimlerinin başlangıç tarihinde değişikliğe gidilmiştir. Yavrulara yapılacak aşı serisinde son aşı tarihi 16 hafta veya sonrasına bırakılmıştır.
3.Yavru kedilere yapılan booster (tekrar) aşısının zamanlamasında değişiklik yapılmıştır. Bu değişiklikle, booster aşısının 26 haftalıkken yapılma opsiyonu getirilmiştir.
4. Yetişkin kedilerde FHV-1 e ve FCV’ye karsı yapılan canlı virüslü aşıların tekrarıyla ilgili bilgiler açıklığa kavuşturulmuş ve daha detaylı hale getirilmiştir.
5. Yeni aşılar hakkında bilgiler dahil edilmiştir (köpekler için oral yolla uygulanan bordetalla bronchiseptica aşısı, 2 tür virus bulunduran FCV aşıları ve farklı serogruplardan oluşan leptospira aşısı)
6. FIV aşısı temel olmayan aşılar kapsamına alınmıştır.
7. Barınaklarda yaşayan yavru kedi ve köpekler için temel aşı zamanları yeniden belirlenmiştir.
8. Evde uygulanabilen test kitleri ayrıntılı olarak ele alınmıştır.
9.VGG hastalık belirtileri sayfası güncellenmiştir ve sıkça sorulan sorular genişletilmiştir.