1800’lerde Hıristiyanlar okullarla İslam dünyasını kuşatırlar. Merzifon Amerika koleji de Karadeniz misyonerliğinin merkez üssü olarak açılır. 1864 yılında İstanbul Bebekteki İlahiyat Okulu Merzifon’a taşınarak ilk temel atılır. 1865 yılında da Pera, Bebek ve Hasköy’de faaliyet gösteren kız okulları Merzifon’a taşınır. 1886 yılı sonunda da Kolej açılır.
1. Dünya savaşı yıllarında okulda Türkiye aleyhtarı faaliyetlerde bulunulur. Bir ihbar üzere 16 Şubat 1921’de okulda arama yapılır, gizli toplantılara ait tutanaklar, mektuplar, Pontus Cemiyetine ait bayrak, mühür ve çeşitli armalar ele geçirilir.
Kolejin müdürü Mr. White tarafından İncil evi müdürü Frederic Avadise yazılıp, aramalar esnasında ele geçen 25 Ekim 1920 tarihli mektupta şöyle denilir: “Hıristiyanlığın en büyük rakibi İslamiyet olduğu gibi, Türkiye de en kuvvetli Müslüman devlettir; amacımıza ulaşmak için gerekirse bu topraklarda 500 yıl kalacağız!”
Okul idaresinin Rum asker kaçaklarını okulda barındırdığı, onlarla Tavşan dağında toplantılar yaptıkları, işsiz güçsüz Rum ve Ermenilerin Merzifon ve Amasya’ya göçmesinin teşvik edildiği, dış ülkelerden gelen silahların sivil halka verilerek eğitimden geçirip silahlandırıldıkları yazışmalardan anlaşılmıştır.
Ermeni örgütü Ocak 1893’te örgüt bildirisini okul duvarına asar, iki Protestan ermeni suçlu bulunur, Türkçe öğretmeni Zeki Bey şikâyet etti diye öldürülür, 4 İngiliz subayın okulda toplantı yaptıkları tespit edilir. Amasya’da yapılan yargılamalarda 3 Rum öğretmen ile iki öğrenci 1921 yılında Amasya’da idam edilirler.
KARADENİZDE İLK PROTESTANLAR:
Kolej, kısa zamanda Karadeniz’de Protestanlığı diğer Hıristiyanlar arasında yayınca şikâyetler başlar. M. White bu hususta: “ Merzifon’da kayıtlı 1000, uçlarda kayıtlı 2000’den fazla üyemiz vardı; Bunlar Amasya, Tokat, Yozgat, Samsun, Kastamonu gibi iller ve daha küçük “Fatsa” gibi kasabalar ve buralara bağlı köylerdeki mütevazı cemaatlerimizdi” der.
Bu anlamda H. 1317 yılında Canik sancağına bağlı “Fatsa”nın bazı köylerinde oluşturulmuş Protestan cemaat, “Sıbyan Mektebi” açılması için ruhsat talep ederler. Bunun için yeterli çocuğun olup olmadığına dair tahkikat yapılıp bilgi verilmesi hususunda Maarif Vekâletinin talimat verdiğini görüyoruz…
Karadeniz’in Hiç Hıristiyan olmayan köylerinde İngiliz ve Amerikan Bibil şirketleri tarafından İstanbul Boyacıyan Agop matbaasında bastırılan misyonerlerin eserleri ve Kitabı Mukaddes gibi eserler izinsiz olarak dağıtılıp, satılınca bu durum Müslümanlar arasında şikâyet ve dava konusu olmuştur.
İzinsiz, seyyar kitap pazarlayan misyonerler ve kitapçılara yasaklar getirilir. Bunun için Bafra, Alaçam, Çarşamba, Terme, Fatsa taraflarında dolaşan, İncil Cemiyetine mensup kitapçı papazoğlu Mikail’in yerine tayin olunan Rum Dimitri Kürkçüoğlu’nun Maarif Nezaretinden tasdikli kitapları satması, Alaçamda bulunan Amerikan İncil Cemiyetinin kitapçısına dokunulmaması için Trabzon vilayetindeki ilgililer bilgilendirilir.
Bir ihtilal yuvası olan okul 21 Mart 1921’de kapatılır; ancak “500 yıl geçse de biz burada kalacağız” diyenler projelerinden vazgeçerler mi bilinmez… Bilinen bir şey vardır, dostlukları devam ettirmek için yaptıkları kardeş şehir antlaşmaları; işte onlardan iki özet antlaşma:
7.8.2000 tarihinde ABD’lerinin Kaliforniya eyaletlerindeki “Pleasant Hili” şehri ile Türkiye’nin Amasya iline bağlı ”Merzifon” şehri arasında “ANLAYIŞ NOTASI” olarak 6 maddelik bir anlaşma yapılarak ikisi kardeş şehir olurlar. Buna göre: “İki şehrin okulları ve kurumları arasında dostluk kurulacak, liselerle birlikte akademi ve öğrenim değiş tokuşu teşvik edilecektir…” diye devam eder!
27.5.2002’de bir “KARDEŞ ŞEHİR ANTLAŞMASI DA” Amerika, Florida Eyaleti “Tamarac” şehri ile Ordu ili “Fatsa” ilçesi arasında 5 maddelik bir anlaşma yapılır. Bu anlaşmaya göre de: “Amerika ve Türkiye insanları ve özellikle Tamarac ve Fatsa yerli halkı “ÖZGÜRLÜK” ve “İSTİKLAL” için ortak bir taahhüt paylaşmaktadırlar…” şeklindeki anlaşma metni kabul edilir!
Sağlıkla kalın.
