Değerli bilim adamı, dostum uzman biyolog Mevlüt Durmuş’ un aziz hatırasına,
Nature Medicine’ de yayınlanan araştırma kolesterol teorisinin köküne kibrit suyu döktü.
Cleveland Kliniği uzmanları tarafından yapılan çalışma HDL-kolesterolün okside olarak zararlı bir forma dönüşebileceğini ve bunun da damarları tıkayabileceğini ortaya koyuyor (1).
Araştırma, kardiyoloji kliniğine başvuran 627 hastada oxTrp72-apoA1 seviyesi yüksekliğinin kardiyo-vasküler hastalık riskini arttırdığını ve dolaşımdaki oxTrp72-apoA1 seviyelerinin arter duvarındaki pro-aterojenik olayın izlenmesini sağlayabileceğini gösteriyor.
Bu araştırmadan anlaşılması gerekenler:
BİR: Arter duvarındaki apoA1 okside olarak koruyucu olmaktan çıkıp zararlı hale dönüşebilir.
İKİ: Bir kişinin kardiyo-vasküler hastalık riskini kanda ‘oxTrp72-apoA1’ seviyelerine göre belirlemek mümkün olabilir.
ÜÇ: oxTrp72-apoA1 oluşumunu önleyecek ilaçlar aterosklerozun gelişimini ve bunun komplikasyonlarını önleyebilir.
DÖRT: Ateroskleroz ve komplikasyonları HDL seviyesi ile değil HDL-kolesterol partikülündeki lipoproteinin okside olup olmamasıyla alakalıdır.
Kritik molekül: Apolipoprotein
HDL-kolesterol partikülünde bulunan ve kısaca ‘apoA1’ adıyla bilinen temel protein olan ‘apolipoprotein A1’, kolesterolün arter duvarından karaciğere taşınmasını sağlar.
HDL-kolesterol de zaten ‘iyi’ unvanını işte bu apoA1’ e borçludur.
Aterom plaklarından elde edilen HDL-lipoproteinleri ve bunun ana yapısını oluşturan ‘apolipoprotein A1’ in işlevsiz olabileceği ve ‘miyeloperoksidaz’ (MPO) tarafından yoğun olarak okside edilebileceği biliniyordu.
ApoA1 veya HDL partiküllerinin laboratuar şartlarında MPO ile oksidasyonunun kolesterolün ‘akseptör’ fonksiyonunu bozduğu gösterilmiştir.
MPO sistemi tarafından modifiye edilen apoA1 ve HDL’ yi spesifik olarak tanıyan yüksek afiniteli monoklonal antikorlar geliştirilmiştir.
Bunun immunojenik epitopu, apoA1’ in Trp 72’ de oksindolil alanin parçasıdır.
2-OH-Trp72 grubu taşıyan apoA1 (oxTrp72-apoA1) dolaşımda çok az miktarda bulunurken aterosklerozlu damarlarda apoA1’ in yüzde 20’ sini oluşturur.
İnsan aterom veya plazmasından elde edilen oxTrp72-apoA1 lipitten fakirdir ve kolesterol akseptör aktivitesi yoktur; endotel hücreleri üzerine kuvvetli pro-enflamatuar aktivitesi vardır.
Kolesterol teorisi bir pazarlama oyunudur
Kolesterol teorisinin bir ‘pazarlama oyunu’; iyi ve kötü kolesterol kavramlarının ‘uydurma’ olduğunu; kalp-damar hastalıklarının sebebi olan aterosklerozun da bunun komplikasyonları olan kalp krizi ve felçlerin de ‘kolesterolü düşürerek önlemenin mümkün olmadığını’ senelerdir anlatmaya çalışıyorum.
Kötü kolesterol olarak bilinen LDL-kolesterolün (buna aslında LDL-kolesterol partikülü demek gerekir) damar duvarında biriktiği, burada plâk oluşumuna yol açarak damarı tıkadığı ve böylece kalp krizi ve felçlere sebep olduğu iddia edilir.
İyi kolesterol olarak bilinen HDL-kolesterol ise (buna aslında HDL-kolesterol partikülü demek gerekir), kolesterolü damarlardan karaciğere taşıdığı için ‘iyi’ kabul edilir.
HDL-kolesterol veya HDL-kolesterol/LDL-kolesterol oranı ne kadar yüksekse kalp-damar hastalıkları riskinin o kadar az olduğu ileri sürülür.
Oysa HDL-kolesterol yüksekliğinin iddia edildiği gibi kalp krizi ve felçleri önlemediği daha önce pek çok araştırma ile gösterildi (2, 3).
Gelelim neticeye
Kolesterol teorisi çoktan ölmüştür ve hakkında söylenebilecek en iyi dilek ancak ‘toprağı bol olsun’ olabilir.
Bu yeni bir araştırma, kolesterol teorisinin üzerine bir kamyon toprak daha atıldığını hatta ‘beton döküldüğünü’ gösteriyor.
Bu araştırmayı anlamakta zorluk çekenler ve statin meftunları için bir özet yapmak istiyorum:
BİR: HDL-kolesterol, LDL-kolesterol seviyeleri kalp hastalığı riskini gösteren parametreler değildir.
İKİ: LDL-kolesterole ‘kötü’ ve HDL-kolesterole ‘iyi’ demek yanlıştır.
ÜÇ: HDL-kolesterol yüksek LDL-kolesterol düşük diye sevinmek de veya HDL-kolesterol düşük LDL-kolesterol yüksek diye üzülmek de anlamsızdır.
DÖRT: Dolayısıyla da kanda LDL-kolesterol, HDL-kolesterol ölçümleri laboratuarın fuzuli işgali, zaman ve para kaybıdır.
BEŞ: Kalp krizi ve felçleri, LDL-kolesterolü düşüren veya HDL-kolesterolü yükselten ilaçlarla önleme veya tedavi etmeye çalışmak abesle iştigaldir.
ALTI: Amerikan Kalp Derneği son kılavuzunda, 70’e kadar indirdiği LDL-kolesterolü birdenbire neden ta 190’a kadar çıkardı, hiç düşündünüz mü?
YEDİ: Bir sonraki kılavuzda statinlerin ‘esamesinin okunmayacağını’ söylesem, şaşırır mısınız?
Sizi gidi şaşkınlar sizi.