The Times of İsrael’ in “Israeli study shows 4th vaccine shot ‘not good enough’ against Omicron” başlıklı haberi (1):
Sheba Tıp Merkezi’nde yürütülen bir araştırma, Pfizer koronavirüs aşısının dördüncü dozunun, virüsün Omikron varyantına karşı yetersiz koruma sağladığını gösteriyor.
Veriler, İsrail’in mevcut 60 yaşın üzerindeki tüm insanlara güçlendirme dozu yapma stratejisine ilişkin ciddi soruları gündeme getiriyor gibi görünüyor.
Hastanenin önde gelen enfeksiyon hastalıkları uzmanı olan Prof. Gili Regev-Yochay, araştırma sonuçlarının yalnızca preliminer (ilk) olduğunu, ancak konunun kamuoyunun yüksek ilgisini çektiğini söylüyor.
“Üçüncü dozdan sonra antikorlarda bir artış var” diyor: “Ancak, dördüncü doz yapılan birçok kişinin Omikron ile enfekte olduğunu görüyoruz. Doğru, kontrol grubundan biraz daha az ama yine de çok fazla enfeksiyon var.”
Çalışmadan elde edilen veriler henüz yayınlanmamış bulunuyor.
Regev-Yochay, “Sonuç olarak, aşı Alpha ve Delta’ya karşı mükemmel, ama Omikron için yeterince iyi değil” diyor.
Hâlâ daha yüksek risk altındakilere dördüncü bir şans vermenin muhtemelen iyi bir fikir olduğunu, ancak belki de mevcut tavsiyelerin yalnızca daha yaşlı grupları ihtiva edecek şekilde değiştirilmesi gerektiğine vurgu yapıyor.
Gelelim neticeye
Henüz yayınlanmamış olan çalışmanın ilk sonuçları gazetelere haber olabilir ama bilimsel bakımdan değerlendirilebilmesi için mutlaka hakemli bir dergide yer alması icap eder.
Alfa ve Delta varyantlarının dolaşımdan çekildiği, 4. dozun muhtemel risklerinin dile getirildiği (2), aşı üreticisi şirketin bile Omikrona karşı mart ayında yeni aşıların çıkacağını açıklaması (3) dikkate alındığında bu araştırmanın önemi artmaktadır.
Kaynaklar:
1. https://www.timesofisrael.com/liveblog-january-17-2022/
***
Euronews’ in ” İsrailli uzmandan 4. doz uyarısı: Çok tekrarlanan Covid-19 aşısı zararlı olabilir” başlıklı haberi:
Koronavirüsün yeni varyantlarına karşı 4. doz aşı tartışmaları devam ederken, bilim insanları bunun insan vücuduna zarar verebileceği konusunda uyarıyor. Bazı uzmanlar, aşıların çok sık uygulanmasının bağışıklık sisteminin gelecekteki varyantlarla mücadele etme yeteneğini azaltabileceğine dikkat çekiyor. İsrail Teknoloji Enstitüsü’nden (Technion) immünoloji profesörü Doron Melamed, 4. aşının aynı antijenlerle vücudun yeni varyantlara yanıt vermesini zorlaştırabileceğini söyledi. Hadassah Tıp Merkezi’nde epidemiyolog ve Kudüs İbrani Üniversitesi profesörü Ronit Calderon-Margalit de “İlk üç aşıyı yaptırmış kişilere dördüncüyü uygulamak yerine, hiç olmayanları aşılamak daha etkili olurdu” dedi.
Bağışıklık sistemi yorgunluğu
Çok fazla aşının kısa dönemde bağışıklık sistemi yorgunluğuna neden olabileceğini belirten Melamed, “Bir aşı yaptırdığınızda bağışıklık sistemi hafıza hücreleri adı verilen çok özelleşmiş ve spesifik hücreler üretir. Aynı zamanda, özgünlüklerini değiştirebilen esnek bir hücre bölmesine sahip olmaya devam ederler. Esnek bölmenin korunması çok önemli çünkü bu, virüs mutasyona uğrarken en verimli yanıtı sağlıyor.” diye konuştu.
Virüslerin sürekli mutasyona uğrayıp ‘gripte olduğu gibi” evrimleştiğine dikkat çeken Melamed, “İnsanları aynı aşı ve aynı antijenlerle dördüncü kez aşıladığımızda, bağışıklık sisteminin oldukça spesifik hücrelerini esnek olanlar pahasına güçlendiriyoruz. Bu, yeni değişkenlere yanıt vermenin çok daha zor olduğu bir duruma yol açabilir; bağışıklık sistemi değişerek esnekliğini kaybeder.” dedi. Bağışıklık sistemi yorgunluğunu açıklayan bu teorinin evrensel olarak kabul edilmemesine rağmen, dünya çapındaki epidemiyologlar arasında giderek daha popüler hale geldiğini vurgulayan Melamed, “çok tekrarlanan aşılamanın sonunda zararlı olabileceği” sonucuna vardığını kaydetti. “Hayatta bir kez aldığımız aşılar var ve her beş yılda bir yaptırmamız gereken aşılar var” diyen Melamed, Covid-19 aşısı için de uygun programa ihtiyaç olduğunu belirtti.
Dördüncü doz virüsün yayılmasını durdurur mu?
İsrailli Ynet haber sitesine konuşan Ronit Calderon-Margalit, dördüncü aşının virüsün yayılmasını durdurmaya yardımcı olup olmayacağı konusunda henüz yeterli bilgi olmadığını kaydetti. Yeni durumla ilgili kararın “geçmişte yapılan aşıların yayılmayı önlemedeki başarısına dayandığının” altını çizen Calderon-Margalit, “Omicron yayılmaya başlamadan önce sınırları kapatarak birkaç hafta zaman kazandık. Bence bu zamanı dördüncü doz üzerinde çalışmak için kullanmak iyi bir seçim olurdu.” dedi. İlk üç aşıyı olmayanların hiç aşı olmamaya eğilimli olduğunu belirten Calderon-Margalit, “Onları aşılayarak, dördüncü bir aşı kampanyasına yatırım yapmaktan daha fazlasını kazanacağız.” ifadesini kullandı. İsrail, beşinci koronavirüs dalgası döneminde dünyada koronavirüs aşısının dördüncü aşısını geniş çapta uygulama kararı alan ilk ülke olmuştu.
***
Deutsche Welle‘ nin “BioNTech Omicron’a özel korona aşısı üretiyor” başlıklı haberi:
Alman biyoteknoloji şirketi BioNTech, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) merkezli ortağı Pfizer ile birlikte özel olarak Omicron varyantına karşı etkili koronavirüs aşısı geliştirmek için çalışmalara başladı. BioNTech CEO’su Uğur Şahin, söz konusu aşıyı ABD’li yatırım bankası J.P. Morgan’ın bir konferansında duyurdu ve aşının klinik deneylerine Ocak ayının sonunda başlanacağını ifade etti. Şahin “Resmi onaylar alındıktan sonra Mart ayına kadar aşıyı piyasaya süreceğimizi tahmin ediyoruz” dedi.
Omicron varyantına karşı yeni bir aşının gerekli olup olmadığı ise henüz belirsiz. Avrupa İlaç Ajansı (EMA), Omicron varyantına karşı yeni bir aşının geliştirilmesi gerekip gerekmediği ya da mevcut koronavirüs aşılarının üç dozunun Omicron’a karşı yeterli korumayı sağlayıp sağlamadığı konusunda henüz bir açıklama yapmadı. Bu konuda yetkili sağlık kurumunun bir karar alması gerekiyor.
“Hazır olacağız”
Pfizer şirketinin CEO’su Albert Bourla da şirketin risk alarak söz konusu yeni aşının üretimine başladığını duyurdu. Aşının kullanılıp kullanılmayacağını ya da nasıl değerlendirileceğini bilmediklerini ancak yine de “hazır olacaklarını” söyledi. Şirketin bir sözcüsü, Mart sonu ya da Nisan ayının başına kadar yeni aşıdan 50 milyon ila 100 milyon dozun üretilmiş olacağını ifade etti.
Aşıya güçlü talep beklentisi
2022 yılında BioNTech ve Pfizer‘in dört milyar doz aşı üretmesi bekleniyor. Şahin, 2022 yılında da aşıya güçlü bir talep beklediklerini açıkladı. “Pandeminin durumu hâlâ belirsiz, bundan sonra hangi virüs varyantının oluşacağını kestirmek imkansız. Ancak Omicron aşısının mevcut bütün varyantlara karşı bağışıklık sağlaması çok olası” dedi.
BioNTech’in değerlendirmelerine göre pandemiden endemiye yani mevcut durumdan daha iyi bir duruma geçebilmek için daha uzun bir yol var. Uğur Şahin, bu konuda güvenilir tahminlerde bulunmanın da mümkün olmadığını ama dünyadaki yayılma oranına bakıldığında koronavirüsün yeni varyantlar için geniş bir birikimi olduğunu ve bunların hızlıca yayılabileceğini ifade etti.
17 milyar euro satış beklentisi
BioNTech ve Pfizer geçen sene üç milyar doz aşı ürettiklerini açıkladı. Aralık 2021’de pazar payı Avrupa’da yüzde 80, ABD’de yüzde 74 olarak hesaplandı. BioNTech, 2022 mali yılında sadece koronavirüs aşısından 13 ila 17 milyar euro satış bekliyor.
***
EK 1 (19.1.2022): EMA: 4. doz yalnızca bağışıklığı baskılananlar için değerlendirilebilir
Avrupa Birliği’nin (AB) ilaç düzenleyicisi Avrupa İlaç Ajansı (EMA), Kovid-19 salgınıyla mücadele kapsamında 4. doz aşıların bağışıklığı baskılanan hastalar için değerlendirilebileceğini, nüfusun geneli için bu aşamada gerekmediğini ve kısa aralıklarla çoklu takviye dozlarının uygulanmasının sürdürülebilir olmadığını duyurdu. Avrupa İlaç Ajansı (EMA), Kovid-19 salgınıyla mücadele kapsamında 4. doz aşıların uygulanmasına ilişkin açıklama yaptı.
EMA’nın Aşılama Stratejisi Sorumlusu Marco Cavaleri, düzenlediği basın toplantısında, EMA dahil olmak üzere farklı bölgelerdeki ilaç düzenleyicilerinin, “zaman içinde kısa aralıklarla çoklu takviye dozlarının uygulanmasının uzun vadeli sürdürülebilir bir çözüm olmayacağı konusunda hemfikir olduklarını” söyledi.
Cavaleri, gelecekte tekrar aşı yapılması gerekirse, havaların soğumasıyla grip için yapılan aşılar gibi takviyelerin sunulabileceğini vurguladı.
Dördüncü dozların, kemoterapi gibi bağışıklığı baskılayan tedavi alan hastalar için değerlendirilmesinin mantıklı olacağını belirten Cavaleri, genel popülasyon için değerlendirilmesi için ise herhangi bir veri bulunmadığını ifade etti.