Kıdem tazminatı işçinin İş Kanunundan doğan en temel haklarından biridir.kıdem tazminatı, işçinin işverene bağlılığının ve sadakatinin bir karşılığı olup kanunda gösterilen fesih hallerinde en az bir yıllık çalışması olan işçiye veya işçinin vefat etmesi halinde de bu işçinin hak sahiplerine işveren tarafından ödenmesi gereken paradır.
İş sözleşmesinin devamı süresince her geçen tam yıl için, işverenin işçiye 30 günlük ücreti üzerinden kıdem tazminatı ödenmesi gerekir. Bir yıldan artan sürelerde de aynı oran üzerinden ödeme yapılır. Burada çalışanlara her bir yıl için ödenecek olan, 30 günlük ücret, giydirilmiş brüt ücrettir.
İşçinin kıdem tazminatı alabilmesi için öngörülen koşulları sağlaması gerekmektedir. Buna göre;
A. İşçinin İş Kanunu Kapsamında Olması
İşçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için öncelikle İş Kanunu kapsamında olması gerekmektedir.
B. İşçinin En Az Bir Yıllık Kıdem Süresi Olması
İşçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için aranan şartlardan ilki aynı işverenin işyeri veya işyerlerinde en az bir yıllık kıdeminin bulunmasıdır. İşçi işverenin işyerinde 1 yıldan daha az süre ile çalışmış ise kıdem tazminatına hak kazanamayacaktır.
İşçinin işe başladığı tarihten itibaren iş sözleşmesinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir.
Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır.
C. İş Sözleşmesinin Kanunda Öngörülen Nedenlerle Sona Ermesi
İşçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için, iş sözleşmesinin 1475 sayılı İş Kanunu 14. Maddesinde sayılan nedenlerle sona ermesi gerekmektedir. Buna göre;
• İşveren tarafından 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 25’inci maddesinin II numaralı bendinde gösterilen ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri nedenler dışında iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda,
• İşçi tarafından 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 24’üncü maddesinde sayılan nedenlerden dolayı iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda,
• Muvazzaf askerlik dolayısıyla iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda,
• İşçinin bağlı bulunduğu kanunla kurulu kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı yahut toptan ödeme alması amacıyla iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda,
• Kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi rızası ile iş sözleşmesini sona erdirmesi durumunda,
• İşçinin ölümü sebebiyle iş sözleşmesinin son bulması halinde,
• Sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak emeklilik yaşını bekleyen işçilerin kendi istekleri ile işten ayrılmaları nedeniyle, işçiler kıdem tazminatı almaya hak kazanırlar.
