Grip komplikasyonlarının en yüksek olduğu hastalıklar içinde astım başta gelir ve grip aşısının koruyuculuğuna şüphe ile bakanlar bile tüm astımlıların aşı olmalarını isterler.

Birçok kılavuzda da çocuklar dâhil tüm astımlıların grip aşısı yaptırmaları tavsiye edilir (1, 2, 3, 4).

Bununla beraber seneler içinde grip aşılarının astımlılardaki koruyuculuğu tartışılmaya başlandı (5, 6, 7).

2003’ deki bir Cochrane değerlendirmesinde, randomize araştırmalar olmadığı için grip aşılarının astımlılardaki fayda ve risklerini belirlemek için yeterli delil olmadığı sonucuna varıldı (8).

Grip aşısı astımlı çocuklarda işe yaramıyor

Yaşları 6-18 arasında olan 696 astımlı çocuk üzerinde inaktive grip aşılarıyla yapılan randomize, çift-kör ve plasebo kontrollü bir araştırmada ‘aşılamanın astım ataklarının sayı ve şiddetinde mânâlı bir azalmaya yol açmadığı’ belirlendi (9).

1999-2000 ve 2000-2001 sezonlarında 349 astımlı çocuğa grip aşısı 347’ sine ise plasebo uygulandı.

42 çocuktaki astım ataklarında boğaz sürüntülerinde grip virüsü belirlendi; bunların 24’ ü grip aşısı yapılan, 18 tanesi ise plasebo yapılan gruptan idi.

Griple alakalı astım ataklarının ağırlığı her iki grupta da aynıydı, grip aşısı olanlarda atak süresi 3.1 gün daha kısaydı.

Grip aşısı astım krizlerini artırıyor

Amerika’ da yarısı grip aşısı olan yarısı olmayan 800 astımlı çocuk grubu üzerinde yapılan geriye dönük bir çalışmada ise grip aşısı olmanın astım krizlerinin sayısını artırdığı ortaya çıktı (10).

Çocukların klinik ve acil başvurularıyla, hastaneye yatırılışları değerlendirildiği bu araştırma grip aşısı yapılan çocukların ağır astımlılar olabileceği şeklinde tenkit edilebilir ve denebilir ki astımın kötüleşmesi sadece ağır astımlılara aşı yapıldığı içindir denebilir.

Astımın ağırlığı, aşının daha önce yapılması ve sık hastaneye müracaatlar gibi faktörler hesaba katıldığında da grip aşılarının bir faydası olduğu gösterilememiştir.

Aşıdaki virüslerle hastalık yapanlar birbirlerine benzedikleri için aşı-hastalık yapan virüs uyumsuzluğunun bir etkisi olması da söz konusu değildir.

Grip aşısı olanlarda hastaneye yatış riski daha yüksek

1999-2006 seneleri arasında laboratuar ile ispatlanmış grip hastalığı olan 6 ay-18 yaş arasındaki 261 çocukta yapılan araştırmada grip aşıların çocukların hastaneye yatış oranlarını etkilemediği ortaya çıktı (11).

Aşı olan çocuklarda hastaneye yatışların aşılanmayanlara göre 3 misli fazla olduğu, çocuk astımlı ise riskin daha da yüksek olduğu tespit edildi.

Durum erişkin astımlılarda da farklı değil. Cates ve arkadaşlarının meta-analizinde erişkin astımlılarda grip aşısının etkinliği ve riskleri konusunda yeterli veri olmadığı sonucuna ulaşıldı (12).

Astımlı çocuklar bir tarafa grip aşısının sağlıklı çocuklardaki etkinliği ve emniyeti de kesin değil:

Szilagyi ve ekibi 6-59 aylık çocukları iki sezon izledi ve 5 yaşından küçüklerde aşının griple ilgili hastane başvurularını azaltmadığını belirledi (13).

Jefferson ve arkadaşları tarafından 16 yaş altındaki 294.159 çocuk üzerinde yapılan 51 araştırmanın meta-analizinde, aşının 2 yaşından büyük çocuklarda etkili olduğu ancak 2 yaşından küçüklerde plasebodan farkının bulunmadığı gösterildi (14).

Aşının emniyeti konusunda da yeterli veri olmadığı gibi 6 aylıktan büyük çocuklara aşı yapılması konusunda sadece bir araştırma bulundu.

Araştırmacılar, ‘halk sağlığı politikası olarak çocuklara grip aşısının tavsiye edilebilmesi için büyük çaplı araştırmalara acilen ihtiyaç vardır’ yorumunda bulunuyorlar.

Grip aşıları üzerine bugüne kadar yapılmış en geniş kapsamlı değerlendirme olan CIDRAP raporu da aşının 2-17 yaş arasındaki çocuklarda koruyuculuğunu gösteren tutarlı kanıtların olmadığını ortaya koydu (15).

Gelelim neticeye

Bugün uygulanmakta olan grip aşılarının endüstriye para kazandıran ‘ticari bir ürün’ olduğunu savunanlara hak vermemek mümkün değil.

BİR: Öyle birkaç senelik değil 60 seneden beri uygulanmakta olan bir aşının hâlâ tartışılıyor olması

İKİ: Grip aşısının etkili olabilmesi için aşıdakilerle hastalık yapan virüslerin benzer olması

ÜÇ: Grip aşılarının koruyuculuğunun sağlıklı erişkinlerde bile yüzde 59 bulunması

DÖRT: Aşının koruyuculuğu olsa bile bunun ‘geçici’ olması ve her sene tekrarlanmasının icap etmesi

BEŞ: Bir pandemi söz konusu olduğunda mutat aşı olanların aşıdan hiç fayda görmeyecek olmaları ve hatta daha ağır hastalık tabloları riskinin yüksekliği (Kanada fenomeni)

ALTI: Bu aşıların etkisizliğini kabul eden üreticiler 4 misli antijenli, 2 A ve 2 B tipi bulunan ve skualen ihtiva eden aşıları piyasaya verdiler bile.

KAYNAKLAR

1. Nicholson KG, Snacken R, Palache AM. Influenza immunization policies in Europe and the United States. Vaccine 1995;13:365–369.

2. HMSO. Immunization against infectious diseases. “The Green Book”. London: HMSO, 1996.

3. National Asthma Education and Prevention Program. Expert panel report 2: Guidelines for the diagnosis and management of asthma. 1997 National Institutes of Health, National Heart, Lung and Blood Institute. Bethesda, MD: publication No. 97-4051.

4. Centers for Disease Control and Prevention. Prevention and control of influenza: recommendation of the Immunization Practices Advisory Committee (ACIP). MMWR Morb Mortal Wkly Rep 1992; 41 (RR-9), 1-16.

5. Rothbarth PH, Kempen BM, Sprenger MJ. Sense and nonsense of influenza vaccination in asthma and chronic obstructive pulmonary disease. Am J Respir Crit Care Med 1995;151:1682–1685.

6. Pai VA, Pai BV. Influenza vaccine: where do we stand? Arch Dis Child 2003;88:665.

7. Eisner MD. Asthma and influenza vaccination. Chest 2003;124:775–777.

8. Cates CJ, Jefferson TO, Bara AI, Rowe BH. Vaccines for preventing influenza in people with asthma (Cochrane Review). In: The Cochrane Library. Oxford: Update Software; 2003.

9. Herman J. Bueving, Roos M. D. Bernsen: Influenza Vaccination in Children with Asthma. American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine Vol 169. pp. 488-493, (2004).

10.  http://adc.bmj.com/content/89/8/734.full

11. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22525386

12. Cates CJ, Jefferson TO, Bara AI, Rowe BH: Vaccines for preventing influenza in people with asthma (Cochrane Review). Cochrane Database Syst Rev. 2000;(4): CD000364.

13. Szilagyi PG ve ark: Influenza Vaccine Effectiveness Among Children 6 to 59 Months of Age During 2 Influenza Seasons Arch Pediatr Adolesc Med. 2008; 162(10):943-951.

14. Jefferson T, Rivetti A, Harnden A, Di Pietrantonj C, Demicheli V: Vaccines for preventing influenza in healthy children. Cochrane Database Syst Rev. 2008 Apr 16;(2):CD004879.