Toplumda yaygın bir şekilde eşini kendi işyerinde sigortalı gösterenler bulunmaktadır. Aslında ev hanımları, çalışmayanlar, işsizler, öğrenciler gibi kesimler için emekliliklerini sağlamaya yönelik isteğe bağlı sigorta uygulaması var. Ancak isteğe bağlı sigortanın 4/b yani Bağ-Kur’lu gibi sayılması nedeniyle bir çok kişi 4/a yani SSK sigortalılığını devam ettirmek için eşinin dostunun yanında kendisini sigortalı gösteriyor.
İşte emeklilik hayali ile eksik prim gününü tamamlamak için eşine ait işyerinde sigortalı gösterilenlerle ilgili Yargıtay emsal bir karar verdi.
Denetmenler tespit etti
Çalışma hayatında sosyal güvenlik denetimlerini SGK müfettişleri veya SGK denetmenleri yapıyor. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) denetmenleri, işyerinde yaptıkları kontrollerde, işverenin eşinin işyerinde sigortalı gösterildiğini ortaya çıkardı.
Esasen sigortalı olabilmek için mutlaka fiilen çalışılması gerekiyor. Fiilen çalışmayan kişilerin sigortalı olması yasal değil. İşyeri denetiminde fiili çalışmaya dayanmayan SGK primleri iptal edildi. Belirtilen dönemdeki prim gün sayısını geçersiz sayan SGK, sağlık harcamalarının iade edilmesini istedi. Eşinin yanında ücretsiz olarak çalıştığını anlatan kadın, sağlık harcamalarına ilişkin 1.500 lirayı SGK’ya ödedi.
Mahkeme ne dedi
SGK işleminin iptali için İş Mahkemesi’ne başvuran sigortalı, eşinin PVC doğrama atölyesinde çalıştığı sürelerin iptali işleminin iptali ile SGK’na borçlu olmadığının tespiti ve istirdat isteminde bulundu.
Sigortalı kadın, eşinden ücret almadan çalıştığı belirtti.
Mahkeme, işyerinin kapanmasından uzun süre sonra çalışmanın iptaline yönelik rapor düzenlenmesinin davalı kurumun, vatandaşların temel sosyal güvenlik hakkını koruma misyonuna uygun bir yaklaşım olarak değerlendirilmesinin mümkün olmadığına hükmetti.
Mahkeme, davanın kabulüne karar verdi. SGK mahkeme kararını temyiz etti. Yargıtay 10. Hukuk Dairesi, sigortalı ile işveren arasındaki iş ilişkisinin hizmet akdine dayanması gerektiğine vurgu yaptı.
Yargıtay bu kararında “Yasada, işverenin ücretsiz çalışan eşinin sigortalı sayılamayacağı belirtilmiştir. Davacının, kuruma verdiği imzalı beyanda, ücretsiz olarak eşinin yanında çalıştığını dile getirmesi karşısında davacının sigortalı sayılamayacağı gözetilerek davanın reddine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsizdir. Bu maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın, eksik inceleme ve hatalı değerlendirme sonucu, yazılı şekilde hüküm kurulması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir. O hâlde, davalı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır. Kararın bozulmasına oy birliği ile karar verilmiştir.” demek suretiyle eşinin yanında sigortalı olanlar için mutlaka ücrette ödenmesi gerektiğini hükme bağladı.
Mahkeme kararı ne anlama geliyor
SGK mevzuatına göre 5510 sayılı Kanunun kısa ve uzun vadeli sigorta kolları hükümlerinin uygulanmasında işverenin işyerinde ücretsiz çalışan eşi sigortalı sayılmıyor.
Diğer bir deyişle eşinin yanında sigortalı olanlar için mutlaka ücrette ödenmesi gerekiyor. Ücret ödenmeden sigortalı gösterildiğinin tespiti söz konusu olursa bu prim günleri iptal edilecek.
Yani, eşinizin işyerinde sigortalı iseniz ücret almadan çalışmayın.