Enfeksiyoz Bovine Rhinotracheitis-IBR
Etken Bovine Herpes Virus 1 (BHV-1)’ dir. Bu virusun en büyük dezavatantajı -196 derecede 1 yıl kadar yaşayabiliyor olmasıdır. Bu yüzden aşılama rutin olarak mutlaka yapılmasını tavsiye ederim.
Enfeksiyoz Bovine Rhinotracheitis Epidemiyolosi;
Bütün Dünyada yaygın bir hastalıktır. Latent enfeksiyonlar, abortlar, verim düşüklüğü ve ölümler sonucu ekonomik kayıplara yol açan önemi büyük bir hastalıktır. Besi danalarında duyarlılığı daha yüksektir. Her mevsim görülmesine rağmen ilkbahar ve kışın daha yaygındır. Virus burun, gözyaşı, dış genital organ salgıları yavru zarları ve atık fötüsle çevreye yayılmaktadır. Bulaşma solunum ve dış genital mukoza yolu ile meydana gelir. Morbidite süt ineklerinde %8, besi sığırlarında %20-30, nadiren %100′ e ulaşır. Ölüm oranı süt ineklerinde %3, besi sığırlarında %10′ dur. İnkubasyon süresi solunum formunda 10-20 gündür.
IBR Semptomları;
Solunum formu;
- Ani yükselen 40-42 ateş, iştahsızlık, belirgin kısa öksürük ve süt veriminde düşme
- Konjuktiva ve burun mukozasında kızarıklık, burun mukozasının ön kısımlarında, bazen burun deliklerinin kenarında ve mermede küçük gri nekrotik odakların gözükmesi, mermede kuru nekrotik kabuklar ve bazen erozyon, seröz gözyaşı ve burun akıntısı ve 72 saat sonra mukopurulent, depresyon
- Hızlı ve yüzeysel solunum, oskültasyonda norma seslerin gürültülü olması
- Trachetşs ve larengitis sonucu hırıltı, inspiratorik dispne ve hareket ettrildiğinde artması
- Süt ineklerinde daha hafif seyredip, birkaç günde iyileşme gözlenirken besi sığırlarında şiddetli seyir olup ateşli periyodun üzün sürmesi
Göz Formu;
- Solunum formu ile birlikte seyredildiğinde gibi tek başlına görülmesi
- Yalnızca konjuktivada kızarıklık, ödem ve belirgin seröz gözyaşı akıntısı bazende keratakonjuktivis
Buzağılarda Neonetal Viremi;
- 10 günlükden küçüklerde ani iştahsızlık ve ateş
- Aşırı salıvasyon
- Rhinitis
- Tek veya çift taraflı konjuktivitis
- Larenk ödemli ve solunum güçlüğü
- Ağız mukozosında hiperemi, yumuşak damakta yapışkan mukuslu örtülü erozyonlar, dilde beyaz plak, yapışkan mukopurulent eksudatlı akut farengitis
- Bronkopneumoni bulguları, özafagitis ve bazen ishal
Ensafalitis Formu;
- 6 aylıktan küçüklerde inkoordinasyon
- Depresyon
- Körlük
- Salivasyon
- Konvilsiyon ve böğürme
Abort Formu;
- Solunum formu ve modifiye aşılardan 3 ay sonra
- Akut enfeksiyonlar sırasında 1-2 ay sonra
- Çoğunlukla da retensiyo sekundarium
Ayırıcı Tanı
- Burun mukozasında gri nekrotik odakların görülmesi, tracheanın palpasyonun öksürüğün artması, mukopurulent burun akıntısı ve fibrinli pneumonin bulgularının daha geç şekillenmesi, konjuktivalarda belirgin şişlik ve kızarıklığın görülmesi ile Pasteurellosis ‘ten
- Burun mukozasında gri nekrotik odakların görülmesi ile Viral Pneumoni ‘den
- Solunum formunun 6 aylıktan büyüklerde oluşması ile Enzootik Pneumoni ‘den
- Ağızda hiperemi bulunmamasıyla Coryza Gangrenosa Bovum (CGB) ‘dan
- Ağızda kötü koku alınmamsı ile Dana Diftesi ‘nden
- Ağızda erozyon, ülser ve ishal gözlenebilmesi ile BVD – Mucosal Disease ‘dan
- 10 günlükten küçük buzağılarda görülmesi ağızda erozyon ve ishalınde olması ile Septisemi ve Colienteris ‘den
IBR Tedavisi;
[sociallocker]
- İlk olarak hastaların ayrılması ve ahır şartlarının düzeltilmesi
- Asla kortikosteroid kullanmayın.
- Sekonder enfeksiyonların engellemesi için antibiyotik kullanılmalıdır. Oksitetrasiklin, florfenikol, tilmikosin, tulatromisin, tylosin, eritromisin, enroflaksasin, danafloksasilin, spektinomisin, spiramisin, valvemulin tercih edilebilir
- NSAID (Non-Sterodial Antienflamatuar) olarak, fluniksin meglumine, aspirin, karprofen, ketoprofen, naproksen, meloksicam kullanılabilir.
- Şiddetli solunum güçlüğünde gerektiğinde deksamethason
- Asetil sistein gibi ekspektronlar kullanılmalı
- Antihistaminik, tripelenamine 1mg/kg kullanılabilir
Korunma;
Mümkünse sürü kapalı tutulmalı. Tohumlama da kullanılan boğalar seronegatif olmalı. Modifiye canlı aşılar i.m. uygulanmalı. İnaktif aşılar en az 2 doz uygulanmalı. Besi alınacaklar hayvanların besiye girmeden 2-3 hafta önce aşılanmalı.[/sociallocker]