İki klinik çalışmada, SSRI sınıfından antidepresan bir ilaç olan fluvoxamine’ nin KOVİD tablosunun ağırlaşmasını önleyebileceği tespit edildi.
Araştırmalardan biri, KOVİD teşhisi konmuş, 7 günden beri belirtileri olan ve oksijen satürasyonları yüzde 92’ den fazla olan 152 hasta üzerinde randomize kontrollü ve çift kör metodu ile yapıldı (1).
15 gün süreyle günde 3 defa 100 mg fluvoxamine verilen 80 ve günde 3 defa plasebo verilen 72 katılımcı hastaneye yatırılmayı gerektiren nefes darlığı, zatürre bakımından oksijen satürasyonları ölçülerek takip edildi.
Fluvoxamine alan 80 hastadan hiçbirinin klinik durumu kötüleşmezken plasebo grubunda yer alan 6 hastanın klinik durumu kötüleşti, oksijen satürasyonları düştü.
İlaç grubunda bir hastada ciddi, 11 hastada diğer yan etkiler, plasebo grubundakilerin 6’ sında ciddi ve 12’sinde diğer yan etkiler gözlendi.
İkinci araştırmada ise 65 kişiye günde iki defa 50 mg fluvoxamine 48 kişiye ise plasebo verildi (2).
İlaç grubunda hiçbir katılımcının hastaneye yatırılması gerekmedi ama plasebo verilenlerin 6’ sının (yüzde 12.5) hastaneye yatırılması, ikisinin solunum cihazına bağlanması icap etti ve biri de öldü.
2 hafta sonunda ilaç alanların hiçbir belirtisi olmadığı halde plasebo alanların 29’ unda (yüzde 60) belirtiler vardı.
σ-1 reseptörü eksik olan farelerin sepsis olarak bilinen sistemik enflamasyondan öldüklerini, fluvoxamine tedavisi verildiğinde sepsisin ağırlaşması ve ölümlerin önlendiğini gösteren çalışmalar da mevcut (3).
Hücre kültürü çalışmaları da bu neticeleri doğruluyor (4).
KOVİD ikinci hafta içinde ağırlaşmaya başlıyor
KOVİD tipik olarak hastalığın ikinci haftasında kötüleşiyor ve hastaneye yatışların çoğu başlangıçta hafif-orta derecede ağır belirtileri olan hastalarda 8-10 günler arasında oluyor.
Hastalığın kötüleşmesi aşırı enflamasyon (sitokin fırtınası) ile ilişkilendiriliyor.
Fluvoxamine nasıl etki ediyor?
Fluvoxamine, beyinde mutluluk hormonu olarak da bilinen serotonin seviyelerini artırıyor ve tipik olarak obsesif-kompülsif hastalık tedavisinde kullanılıyor.
İlacın, KOVİD’ de sitokin üretimini düzenleyen σ-1 reseptörünü uyarıcı tesiriyle etkili olduğu düşünülüyor.
Daha önce farelerde yürütülen çalışmalarda sepsiste S1R’ e yüksek afinitesi olan fluvoxamine’ nin S1R-IRE1 yolağı üzerinden enflamasyonu baskıladığı ve hayvanların şok tablosuna girmesini engellediği gösterilmiştir.
Endoplasmic reticulum chaperone proteini σ-1 reseptörü (S1R) çeşitli hücresel fonksiyonları olan bir endoplazmik retikulum proteinidir.
Bu fonksiyonlarından biri endoplasmic reticulum stress sensor inositol-requiring enzyme 1α (IRE1) ile etkileşime girerek sitokin üretimini düzenlemektir.
KOVİD’ in ağırlığını ve ölümleri önleyebildiği gösterilen kortizon ve kolşisin gibi anti-enflamatuar ilaçlar da bu şekilde etkili olmaktadır.
Fluvoxamine’ nin lizozomotropik hususiyetleriyle doğrudan antiviral etkileri de olabileceği gibi, trombosit aktivasyonunu baskılaması ve IRE1’ in otofaji üzerine etkilerini modüle etmesinin de rolü olabilir.
Diğer SSRI sınıfı ilaçlar gibi QT mesafesini uzatmaması, her yerde bulunması, düşük maliyeti ve ağızdan alınması fluvoxamine’ nin üstünlükleridir ama çeşitli ilaçlarla (varfarin, fenitoin, teofilin, klozapin, karbamezapin, benzodiazepinler, trisiklik antidepresanlar, oral antikoagulanlar, lityum, triptofan, alkol) etkileşim gibi ciddi yan etkileri de vardır.
Gelelim neticeye
BİR: Bu çalışmalara bakarak ağır KOVİD’ den korunmak için antidepresan almanın bir âlemi yoktur.
İKİ: Daha kesin sonuçlara varmak için geniş kapsamlı ve daha uzun süre takipli araştırmaların yapılması gerekir.
ÜÇ: Hayvan deneyleri ve gözleme dayalı bu araştırmaların sonuçları, ilacın emniyeti ve tedavi maliyetinin düşüklüğü de dikkate alındığında fluvoxamine’ nin ağır KOVİD riski olan hastalarda denenmesi gerektiğini göstermektedir.
NOT: Hadi gelin de endişe ve takıntının KOVİD’ i azdırdığını, koronavirüsü çok fazla kafaya takmanın KOVİD’ i ağırlaştırabileceğini söyleyenlere hak vermeyin!