Osmanlı’da sadaka taşları varmış, ihtiyacı olan sadaka taşının üzerindeki keseden, yabancı elçilerin de şaşkın şehadetleriyle, sadece ihtiyacı kadarını alırmışAynı şey yolların üzerinde vakıflar tarafından kurulan konaklarda da uygulanır, yolcu eğer ihtiyacı varsa yatağının başucundaki keseden alabilirmişBinitine ücretsiz bakılır, ücretsiz üç gün yemek verilirmiş
Eskiden “Kapıyı kapat!” denilmezmiş Allah (cc) kimsenin kapısını kapatmasın diye düşünülürmüş“Kapıyı ört, ya da sırla” denilirmiş Kapının kapanmadan yavaşça örtülmesi edebdenmiş
“Lambayı söndür” demezlermiş Allah (cc) kimsenin ışığını söndürmesin, “Lambayı dinlerdir” derlermişLamba yakılmaz, uyandırılırmış Uyuyan birisi uyandırılmak için sarsılmaz veya adı ile çağırilmazmış“Agah ol erenler” derlermiş Nezaket, incelik, edeb her işin başı imiş de ondan… Ona eren uyanık olurmuşİnsanların sözü kesilmez, işaret ve işmar edilmez, fısıltılar, gizli konuşmalar hoş karşılanmazmış
Hanımlar “Efendi” derlermiş beylerine, “siz” derlermişHanımefendiliklerini gösterirlermiş Gezerken yere yumuşak basılır, ses çıkarmamaya çalışılırmışYerdeki haşerata basmamaya özen gösterdiği için, adı “Karınca basmaz Efendiye” çıkan insanlar varmış
Kapıdan çıkarken arkasını dönmemek, geri geri çıkmak edebmişKapı eşiğindeki ayakkabılar, dışarıya doğru değil, içeriye doğru çevrilirmiş“Git bir daha gelme!” der gibi değil de, “gitsen de ayağının yönü buraya dönük olsun” der gibi dizilirmiş
Eskiler hayatı o kadar nurani, o kadar temiz, o kadar manâlı yaşarmış
“Komşuya hatır soran sıra sıra terlikler, Ölçülü uzaklıkta yakın beraberlikler” diye tarif eder Üstad N Fazıl bu hali…
Eskiler “Edeb Ya Hu!” derler, Onu görüyor gibi yaşamaya çalışırlarmış O varken başkasına bakmaz, Onu unutmuş gibi hallere girmezlermişEzel ve Ebed Sultanı’nın huzurunda nasıl hareket edilmesi gerekiyorsa öyle hareket etmek isterlermiş “Bizi takip eden, her halimizi perdesiz, engelsiz gören, şu anda bizim durumumuza bakan Allah var!” der gibi, o mânâyı hatırlatmak için her yere “Edeb Ya Hu!” yazarlarmış“Allah’ın huzurunda edeb” demekmiş bu…
İnsan nerede olursa olsun Allah’ın huzurunda değil midir?
Mutlu Bir hafta sonu geçirmeniz dileğiyle
Huzurla KALIN